Η φάρμα των ενόχων

17/07/13 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Της Πέπης Ρηγοπούλου
Στο οργουελικό τοπίο που φέρει το όνομα Ελλάδα έρχεται εύκολα ο πειρασμός να παραφράσει κανείς την εμβληματική φράση της «Φάρμας των ζώων» σχετικά με την «ισότητα» στις δικτατορίες ως εξής: «Ολοι είναι ίσοι σχετικά με τις ευθύνες για την κρίση, μόνο που μερικοί είναι –απροσμέτρητα πολύ- πιο ίσοι, δηλαδή πιο ένοχοι, από τους άλλους».

Οι διακηρύξεις περί ενοχής των πάντων στην Ελλάδα παίρνουν πολλές μορφές. Αλλοτε ευθαρσώς κτηνώδεις, όπως προ καιρού με το δαχτυλάκι της Αφροδίτης στο διαβόητο εξώφυλλο του γερμανικού περιοδικού «Focus» και τα αντίστοιχα σκουπίδια στο εσωτερικό του.

Αλλοτε ωμά προκλητικές, όπως με το «όλοι μαζί τα φάγαμε» του κυρίου Θόδωρου Πάγκαλου. Και άλλοτε, αν βασιστούμε σε πρόσφατο καλλιτεχνικό δημοσίευμα της «Εφημερίδας των Συντακτών», με το ύφος των πατρικών παραινέσεων ενδεδυμένο τον μανδύα της ποιητικής άδειας.

Η διάχυση της ενοχής για το δράμα της Ελλάδας σε ολόκληρο το σύνολο της κοινωνίας μας έχει δύο διαστάσεις: μια εσωτερική, ενδοελληνική, και μια διεθνή. Στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας η άνευ όρων και ορίων διάχυση της ενοχής υπηρετεί λαμπρά την αθώωση των πραγματικών ενόχων που, αφού και διότι ασέλγησαν στη μοίρα της σημερινής και των επόμενων γενεών, νέμονται όσα κουρέλια της εξουσίας τούς έχουν αφήσει οι κατακτητές/σωτήρες τούς οποίους προσκυνούν. Σε εξωτερικό επίπεδο τώρα, θεμελιώνει την γκεμπελική άποψη ότι υπάρχουν ένοχοι εγκληματικοί λαοί και κράτη (αμερικανιστί rogue states) που αξίζουν να τιμωρηθούν εξοντωτικά προς γνώσιν και παραδειγματισμόν των υπολοίπων.

Τα ερωτήματα που εγείρονται είναι προφανή. Και πρώτα από όλα ποιος και πόσο αθώος είναι αυτός που διανέμει πορίσματα ενοχής και πόσο οι αυτόκλητοι αυτοί κριτές δεν είναι συχνά οι πρωταίτιοι για την κρίση και αυτοί που τη χρησιμοποιούν για να στεριώσουν πάνω σε πτώματα την απόλυτη κυριαρχία τους. Η δήλωση περί ενοχής των συνόλων εντός και εκτός Ελλάδας έχει δύο σαφή αποτελέσματα: διαγράφει κάθε ουσιαστική προσωπική ευθύνη, διότι εκεί όπου όλοι είναι ένοχοι δεν είναι κανείς, και παραλύει κάθε αντίδραση μέσα από την ενοχοποίηση και τον εξευτελισμό των βαλλομένων – ο ένοχος δεν αξίζει και δεν μπορεί να εξεγερθεί.

Ετσι λοιπόν, ένοχοι στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία είναι: Οι χιλιάδες που προφανώς αυτοκτονούν από τύψεις για τις ατασθαλίες τους. Οι δεκάδες χιλιάδες που χάνουν τα σπίτια τους για χρέη, αφού αυτά τα σπίτια μάλλον τα έκλεψαν.

Οσοι απολύονται στο πλαίσιο «διαρθρωτικών αλλαγών», εφόσον, αφού είναι απολυμένοι, είναι αδιαμφισβήτητα και επίορκοι. Και, τέλος, τα εκατομμύρια των νέων και μη ανέργων, αφού διαπράττουν το αδίκημα να ζουν ακόμη. Αν όμως όλοι αυτοί είναι ένοχοι, ποιος και γιατί είναι αθώος; Οπωσδήποτε όχι όποιος σπεύδει προκλητικά ή καλοκάγαθα να διανείμει τόσο απλόχερα πορίσματα ενοχής.