Μουντιάλ 2014: Ούτε η μπάλα δεν ειναι άσπρο μαύρο, του Στράτου Γεωργούλα

Έχω διαβάσει πολλά άρθρα που με παρακινούν να μη δω το «αιματοβαμμένο» Μουντιάλ. Τα ρεπορτάζ των κατά τα άλλα «αριστερών» καναλιών (Mega, ANT1, NEΡΙΤ, κλπ) παρουσιάζουν κάθε μέρα την καταστολή στη Βραζιλία με θύματα τους φτωχούς στις φαβέλες που ζητούν ένα καλύτερο αύριο, ενώ ταυτόχρονα μιλάνε για γιορτή του ποδοσφαίρου και για τους άντρες που μετρούν τα χρόνια τους με τα Μουντιάλ. Την ίδια στιγμή, ο κόσμος στη μεγάλη πλειοψηφία του, και με διαφοροποιήσεις ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο, βλέπει τους αγώνες: περιμένει την πρόκριση της Εθνικής, διαμαρτύρεται για τις αδικίες του διαιτητή και κρίνει κάθε αγώνα με το «θεαματικόμετρο» που πρώτοι βάζουν οι «διαμεσολαβητές»-παρουσιαστές των αγώνων. Και στην άκρη του μυαλού του στεναχωριέται για τους φτωχούς που τους δέρνει η αριστερή κυβέρνηση της Βραζιλίας.

Βλέπω το Μουντιάλ, όπως το βλέπω ανελλιπώς πάνω από 30 χρόνια, κάθε φορά με διαφορετική ματιά από την προηγούμενη. Και ναι, θα χαρώ με το γρήγορο ρυθμό, τα ωραία γκολ και τις ατομικές προσπάθειες, στο πλαίσιο μιας συλλογικότητας που δεν ξεχνώ ότι πρόκειται για σκληρά εργαζόμενους, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου νέους, που έχουν περάσει στάδια υψηλότατης εκμετάλλευσης της υπεραξίας τους από ανάλγητους εργοδότες. Μπορεί μερικοί (και σίγουρα όχι όλοι) από αυτούς να αμείβονται όπως δεν πρόκειται να αμειφθεί ποτέ κανένας μας -χωρίς αυτό να αλλάζει το γεγονός ότι υφίστανται εκμετάλλευση της υπεραξίας τους-, αλλά μιλάμε για συνθήκες εργασιακής δουλοπαροικίας (δεν τους ανήκει το σώμα τους), με σύντομη ημερομηνία λήξης, κατα μέσο όρο τα 33-35 έτη. Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν βέβαια αναγνώριση δυσανάλογα υψηλότερη σε σχέση με τα εκατομμύρια των αντίστοιχων εργαζομένων-ποδοσφαιριστών ανά τον κόσμο, που υφίστανται αντίστοιχες εργασιακές συνθήκες και αμείβονται επιδοματικά, αποσπασματικά, και αρκετοί και καθόλου. Αλλά αυτό συμβαίνει σε όλους τους εργασιακούς χώρους, όπου τα πειθήνια στους εκμεταλλευτές σώματα κολυμπούν για λίγο στον αφρό, όπως οι φελλοί, μέχρι να πάψουν να είναι χρήσιμοι. Στο Μουντιάλ μπορείς, αν δεν φοράς παραμορφωτικούς φακούς, να τους διακρίνεις πιο εύκολα σε σχέση με άλλους εργασιακούς χώρους και να τους κατακρίνεις δημόσια.

Το Μουντιάλ είναι ένα mega event που λαμβάνει χώρα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό και ως τέτοιο πρέπει να το δούμε. Ας μην μας πιάνει μια νοσταλγία του παρελθόντος («παλιότερα ήταν πιο αγνά τα πράγματα»), και ας μην το βιώνουμε ως εξαίρεση, λες και δεν ήταν οι ίδιες εταιρείες που έπαιζαν τον ίδιο καθοριστικό ρόλο στο προηγούμενο Μουντιάλ της Ν. Αφρικής ή και πιο παλιά. Αλήθεια, έχει αναρωτηθεί κανείς γιατί, για παράδειγμα, η Adidas να έχει το μονοπώλιο της μπάλας των αγώνων, ποιες εταιρείες είναι οι αιώνιοι χορηγοί σε κάθε Μουντιάλ, και τι ρόλο παίζουν ως προς την επιλογή της χώρας που θα το διοργανώσει; Ή γιατί σε κάθε διοργάνωση το αίτημα είναι να «καλλωπισθούν» τα γήπεδα; Δεν τους κάνουν αυτά που υπάρχουν; Πώς εξηγείται ότι, σε όλα τα Μουντιάλ, ένα από τα μεγαλύτερα έξοδα των διοργανωτών (όπως και σε κάθε mega event: θυμάστε τους Ολυμπιακούς του 2004;) είναι οι κατασκευές και ανακατασκευές; Η κυβέρνηση της Βραζιλίας έδωσε 3,6 δις δολάρια γι” αυτό το σκοπό, και ανάλογα ποσά δίνει κάθε χώρα που διοργανώνει αντίστοιχα γεγονότα. Παρακολουθώντας κάθε ματς, παρατηρώ και τα 12 αυτά γήπεδα, και προσπαθώ να καταλάβω τι άλλαξε σε κάθε ένα από αυτά.

Τα συνολικά έξοδα για τη διοργάνωση του Μουντιάλ, λοιπόν, ήταν 11 δις δολάρια. Κάθε ένα, δηλαδή, από τα 64 ματς που θα δούμε, στοιχίζει στην κυβέρνηση της Βραζιλίας 171 εκ. δολάρια. Τα έσοδα δεν υπερβαίνουν τα έξοδα σε καμιά αντίστοιχη διοργάνωση, ούτε τώρα ούτε στο παρελθόν, άρα δημιουργούνται τεράστια χρέη κρατών στις ίδιες εταιρίες που αναλαμβάνουν να δώσουν τα mega events σε αυτά τα κράτη. Γιατί άραγε οι χώρες που κάνουν αιτήσεις θέλουν να διοργανώσουν τέτοια mega events; Και γιατί δεν υπήρχε και στο παρελθόν αντίδραση από το κοινωνικό σύνολο γι” αυτή τη μορφή παγκόσμιας εκμετάλλευσης;

Το λάθος που κάνουμε όταν θέτουμε το πρώτο ερώτημα είναι ότι πιστεύουμε πως οι φορείς που διοικούν τα αντίστοιχα αθλήματα, στις χώρες που κάνουν αιτήσεις για ανάλογες διοργανώσεις, εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Μαθαίνοντας για τα ιδιωτικά συμφέροντα που πραγματικά εξυπηρετούνται από τις κατά τα άλλα κρατικές αθλητικές ομοσπονδίες, λύνεται και η απορία. Για το δεύτερο σκέλος, και την επίκληση της αφέλειας, η οποία παρουσιάζει την Βραζιλία ως εξαίρεση στην κοινωνική αντίδραση, μάλλον θα πρέπει να θυμηθούμε τις αντιδράσεις για τους Ολυμπιακούς της Αθήνας. Και να ετοιμάσουμε μια σειρά από αναγνώσματα επιστημονικού και δημοσιογραφικού χαρακτήρα που παρουσιάζουν τα αθλητικά mega events ως το σημαντικότερο «έγκλημα της παγκοσμιότητας», κυρίως ως προς τις ζωές που χάνονται και τα δημόσια χρήματα που αρπάζονται (πολλά περισσότερα από τα σύνολα των ανθρωποκτονιών και των ληστειών αντίστοιχα). Αυτό που πραγματικά διαφέρει είναι ότι για πρώτη ίσως φορά, οι αντίστοιχες ειδήσεις και επιστημονικές εργασίες δεν θεωρούνται ως περιθωριακές, που εκπορεύονται από μια «παλαβή» Αριστερά της στείρας αντιπολίτευσης. Κάθε καθώς πρέπει κανάλι, εδώ και σε όλο το κόσμο, αλλά ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, έχει συνεχή αφιερώματα στη «δικτατορία» της Ρούσεφ, που με την αστυνομία της σκοτώνει κόσμο, τραυματίζει δημοσιογράφους των ίδιων καναλιών και διώχνει φτωχούς από τα σπίτια τους. Τα δυτικά ΜΜΕ ανακάλυψαν μετά από δεκαετίες τον πόλεμο στις φαβέλες και αποφάσισαν να του δώσουν πρόσωπο και να του αλλάξουν και τον χαρακτήρα. Την ίδια στιγμή, βέβαια, δεν πρόβαλαν καθόλου την πίεση της Budweisser προς την κυβέρνηση της Βραζιλίας να πάρει πίσω ψηφισμένο νόμο για την μη κατανάλωση αλκοόλ στα γήπεδα, στους αγώνες του Μουντιάλ. Μια πίεση που, σημειωτέον, ασκήθηκε με σύμμαχο της μεγάλης εταιρίας την ίδια τη FIFA.

Ναι, λοιπόν, εγώ βλέπω Μουντιάλ και το χαίρομαι, όπως ένας συμβατικός εγκληματολόγος βλέπει μια αστυνομική ταινία. Δεν ακολουθώ τους προεπιλεγμένους από τους αθλητικούς παρουσιαστές κώδικες επικοινωνίας, και την ώρα που θα ευχαριστηθώ μια μονομαχία του Μέσι με τον Ρονάλντο, θα σκεφτώ πως είτε και οι δύο έχουν πιτυρίδα, είτε κάτι κρύβεται πίσω από τις μητρικές εταιρίες των σαμπουάν που χρησιμοποιούν στις διαφημίσεις τους.

του Στράτου Γεωργούλα

στην κατηγορία Κεντρικό 15 Ιουν 2014

Red NoteBook το κόκκινο τεφτέρι 

Διαδικτυακό περιοδικό για την πολιτική, την Αριστερά, τον πολιτισμό.