Δημοκρατία και αποανάπτυξη

Του Γιώργου Σταματόπουλου

Το βιβλίο των βιοκαλλιεργητών Γιάννη Μπίλλα και Γιώργου Κολέμπα «Ο ανθρωπολογικός τύπος της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης», που εκδόθηκε πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, οδεύει προς την τρίτη έκδοση. Αυτό σημαίνει ότι έγινε ασμένως αποδεκτή η θεωρία τους της αποανάπτυξης που αναλύουν στις σελίδες του, ότι είναι πειστική για πολλούς η λύση που προτείνουν, ειδικώς στην οικονομική κρίση που το κεφάλαιο κατασκεύασε για τους πληβείους της ανθρωπότητας.


Η αλόγιστη ανάπτυξη -λένε οι συγγραφείς-, στην οποία ομνύουν πολυεθνικές και σύμπαν το πολιτικο-οικονομικό σύστημα, προσκρούει στην περατότητα των φυσικών πόρων· σ' έναν πεπερασμένο πλανήτη δεν μπορεί να υπάρξει απεριόριστη παραγωγή. Οι εχέφρονες συμφωνούν, αλλά δεν υπάρχει σήμερα πολιτική εχεφροσύνη. Δεν υπάρχει, όμως, και κοινωνία της αφθονίας μήτε κοινωνία της υπερκατανάλωσης. Ο (σολιψιστικός) καπιταλισμός, αφού άφησε μια ψευδαίσθηση ευδαιμονίας στο πόπολο για λίγες δεκαετίες, τα παίρνει όλα πίσω, ωμά και κυνικά. Με δεδομένο ότι σύμπασες οι πολιτικές δυνάμεις διεκδικούν την κατάκτηση της εξουσίας και πέραν τούτου ουδέν, οι συγγραφείς προτείνουν ένα νέο οικονομικό μοντέλο, που βασίζεται στην αυτοοργάνωση, την αυτοδιοίκηση, την αυτονομία. Αυτό σημαίνει μποϊκοτάζ στα καταναλωτικά προϊόντα, παραίτηση από το γαλουχημένο στον ανταγωνισμό «εγώ» του καθενός και αυτάρκεια μέσα από καλλιέργειες μικρού και μεσαίου μεγέθους. Αυτό με τη σειρά του προαπαιτεί αλλαγή του ανθρωπολογικού τύπου που έχει κατασκευαστεί από την αντιπροσωπευτική τάχα δημοκρατία, τον κομματισμό της κοινωνίας και τον μύθο της συνεχούς (αλόγιστης) ανάπτυξης.


Ο νέος ανθρωπολογικός τύπος που προτείνουν οι συγγραφείς θα καλλιεργηθεί με βάση τη βαθύτερη ουσία του ανθρώπου, η οποία, εκτός από την εργασία, περιέχει τη χαρά, τη σχόλη, το παιχνίδι, τον έρωτα, τη φιλία, τη συντροφικότητα, τον αλληλοσεβασμό, τον κύκλιο χορό, το συνανήκειν και το συναποφασίζειν. Προς τούτο απαιτούνται δύο οικονομικά και κοινωνικά-πολιτικά μεγέθη: το έδαφος και μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων που θα γίνουν τα παραδείγματα της νέας οικονομικής διαστρωμάτωσης.


Πεποίθησή τους είναι ότι η κοινωνία μπορεί να αναπτυχθεί «από τα κάτω», εάν δηλαδή καταφέρει να αποκτήσει θεσμικό ρόλο στο πολιτικό σύστημα. Το μεγάλο τους προσόν είναι το βίωμα· ό,τι γράφουν απορρέει από το μεγάλο γεγονός ότι, στον βαθμό που τους επιτρέπεται, έχουν κάνει τη θεωρία τους πράξη. Το βίωμα υπερτερεί και του πιο καλά συνταγμένου θεωρητικού βιβλίου.


Σκαλί σκαλί χτίζουν το πόνημά τους. Με αφετηρία τα αντιωφελιμιστικά κινήματα και τις κοινότητες των δώρων αλλά και της εθελοντικής προσωπικής εργασίας, ανακαλύπτουν τη δυναμική της κοινωνίας και την εσωτερική της συνοχή, όταν αυτή δεν επηρεάζεται από τα κόμματα και την εξουσία. Δυναμική της κοινωνίας είναι το ξερίζωμα του φόβου κατ' αρχάς και το φίλιωμα στη συνέχεια με την ελευθερία και τη διαχείρισή της.


Μελετητές του πρώιμου Μαρξ και των ελευθεριακών στοχαστών, των Σερζ Λατούς, Κάρλος Τάιμπο, Γιώργου Καλλή, Μάρεϊ Μπούκτσιν, ερευνητές του χρηματοοικονομικού συστήματος, αναλυτές της κίνησης κεφαλαίου και ιδεών, καταφέρνουν να αρθρώσουν λόγο εκεί που οι επίσημοι διανοητές αδιαφορούν ή δεν δείχνουν κάποια ευαισθησία. Εισχωρούν με άνεση σχεδόν σε γνωστικά πεδία που απαιτούν ακαδημαϊκότητα ή επιστημοσύνη, φιλτράρουν τις γνώσεις και τις επεξεργάζονται με έντιμη λαϊκότητα και λογιοσύνη. Το αποτέλεσμα προκαλεί. Βλέπεις ολοστρόγγυλο σχεδόν τον νέο ανθρωπολογικό τύπο που απορρέει από την αποανάπτυξη. Ζωντανό, φιλικό με τη γεωργία και το περιβάλλον (και την οικονομία), αντίθετο σε τεχνοφασιστικού τύπου καθεστώτα· συμπάσχοντα και αυτοθεσμιζόμενο.


Ουσιαστικά οι συγγραφείς γράφουν για τη δημοκρατία όπως θα όφειλε να λειτουργεί και να ασκείται από τους πολίτες που σχηματίζουν κοινωνίες. Εύχομαι πολλαπλές εκδόσεις.


gstamatopoulos@efsyn.gr

Πηγή: www.efsyn.gr