Το βάθος της συζήτησης για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία

Τί εί­ναι η κοι­νω­νι­κή και αλ­λη­λέγ­γυα οι­κο­νο­μία; Εί­ναι μια εκ­τρο­πή, πρα­κτι­κή και ι­δε­ο­λο­γι­κή, α­πό το σω­στό δρό­μο της τα­ξι­κής πά­λης; Εί­ναι μια σει­ρά α­πό πρω­το­βου­λίες με κοι­νω­νι­κούς και αλ­λη­λέγ­γυους στό­χους που α­να­πτύσ­σο­νται και ε­ξε­λίσ­σο­νται πα­ράλ­λη­λα με την κα­πι­τα­λι­στι­κή οι­κο­νο­μία; Εί­ναι έ­να ερ­γα­λείο της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης δια­χεί­ρι­σης για να α­ξιο­ποιη­θεί μια ευέ­λι­κτη ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη σε πε­ρι­θω­ρια­κά υ­πο­κα­τά­στα­τα κοι­νω­νι­κών υ­πη­ρε­σιώ­ν;

Του Πέ­τρου Λι­νάρ­δου Ρυλ­μόν

Τί εί­ναι η κοι­νω­νι­κή και αλ­λη­λέγ­γυα οι­κο­νο­μία; Εί­ναι μια εκ­τρο­πή, πρα­κτι­κή και ι­δε­ο­λο­γι­κή, α­πό το σω­στό δρό­μο της τα­ξι­κής πά­λης; Εί­ναι μια σει­ρά α­πό πρω­το­βου­λίες με κοι­νω­νι­κούς και αλ­λη­λέγ­γυους στό­χους που α­να­πτύσ­σο­νται και ε­ξε­λίσ­σο­νται πα­ράλ­λη­λα με την κα­πι­τα­λι­στι­κή οι­κο­νο­μία; Εί­ναι έ­να ερ­γα­λείο της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης δια­χεί­ρι­σης για να α­ξιο­ποιη­θεί μια ευέ­λι­κτη ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη σε πε­ρι­θω­ρια­κά υ­πο­κα­τά­στα­τα κοι­νω­νι­κών υ­πη­ρε­σιώ­ν; Εί­ναι έ­νας προάγ­γε­λος μιας κοι­νω­νίας των «συ­νε­ται­ρι­σμέ­νων πα­ρα­γω­γών»;

Σε ό­λο τον κό­σμο, οι δρα­στη­ριό­τη­τες οι ο­ποίες πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται στην κοι­νω­νι­κή και αλ­λη­λέγ­γυα οι­κο­νο­μία, που εί­ναι έ­νας διε­θνώς α­πο­δε­κτός και κα­θιε­ρω­μέ­νος ό­ρος, α­φο­ρούν κι­νη­μα­τι­κές πρω­το­βου­λίες με κοι­νω­νι­κό και αλ­λη­λέγ­γυο σκο­πό, οι ο­ποίες ορ­γα­νώ­νο­νται δη­μο­κρα­τι­κά και κα­τα­νέ­μουν ι­σό­τι­μα το προϊόν ή το πλεό­να­σμα της δρα­στη­ριό­τη­τάς τους. Δια­χω­ρί­ζο­νται έ­τσι α­πό ε­πι­χει­ρή­σεις ή Μη Κυ­βερ­νη­τι­κές Οργα­νώ­σεις που υ­πη­ρε­τούν σκο­πούς οι ο­ποίοι μπο­ρεί να χα­ρα­κτη­ρι­στούν κοι­νω­νι­κοί, χω­ρίς ό­μως να υιο­θε­τούν μορ­φές ορ­γά­νω­σης και α­μοι­βής που βα­σί­ζο­νται στην ά­με­ση δη­μο­κρα­τία και την ι­σό­τη­τα των α­μοι­βών ή των πα­ρο­χών.

Σε μια ι­στο­ρι­κή στιγ­μή που ό­λα φαί­νο­νται και εί­ναι ε­πεί­γο­ντα, οι μορ­φές κοι­νω­νι­κής και αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας που γεν­νιού­νται για να α­ντι­με­τω­πί­σουν τις ε­πι­πτώ­σεις της κα­τα­στρο­φι­κής πο­ρείας των κα­πι­τα­λι­στι­κών κοι­νω­νιών, α­να­πτύσ­σο­νται πο­λύ αρ­γά. Εξί­σου αρ­γά αλ­λά στα­θε­ρά φθί­νουν οι μορ­φές ορ­γά­νω­σης των κοι­νω­νι­κών κι­νη­μά­των που έ­χου­με κλη­ρο­νο­μή­σει α­πό τον πε­ρα­σμέ­νο αιώ­να. Η δυ­να­μι­κή, ό­μως, των συλ­λο­γι­κών και δη­μο­κρα­τι­κών μορ­φών ορ­γά­νω­σης των κι­νη­μά­των, και κα­τά προέ­κτα­ση της κοι­νω­νίας, δεν μπο­ρεί να α­να­στρα­φεί και μά­λι­στα ε­νι­σχύε­ται μέ­σα στην κρί­ση. Πη­γά­ζει α­πό βα­θύ­τε­ρες αλ­λα­γές που γνω­ρί­ζουν οι κοι­νω­νίες στους κα­πι­τα­λι­στι­κούς σχη­μα­τι­σμούς και, κα­τά κύ­ριο λό­γο, α­πό την ί­δια την α­πέλ­πι­δα προ­σπά­θεια να δια­τη­ρη­θεί η υ­πο­τα­γή των ερ­γα­ζο­μέ­νων της σύγ­χρο­νης ε­πο­χής στον πα­ρα­λο­γι­σμό της δια­χεί­ρι­σης των οι­κο­νο­μιών προς ό­φε­λος του κε­φα­λαίου.

Το τέ­λος της τα­ξι­κής πά­λης του 20ού αιώ­να

Η κουλ­τού­ρα της Αρι­στε­ράς του 20ού αιώ­να προ­σέγ­γι­ζε την τα­ξι­κή πά­λη αλ­λά και την α­να­τρο­πή του κα­πι­τα­λι­σμού ως το α­πο­τέ­λε­σμα της συ­γκέ­ντρω­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων σε με­γά­λες μο­νά­δες πα­ρα­γω­γής. Εκεί ορ­γα­νώ­νο­νταν τα συν­δι­κά­τα και α­να­με­νό­ταν να α­να­τρα­πούν οι κα­πι­τα­λι­στι­κές σχέ­σεις πα­ρα­γω­γής μέ­σω της ε­γκα­θί­δρυ­σης του ε­λέγ­χου της α­ξίας χρή­σης της ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης και της πα­ρα­γω­γής α­πό τους εκ­προ­σώ­πους των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Η ε­γκα­θί­δρυ­ση του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, κα­τά τα τε­λευ­ταία 20 με 30 χρό­νια του αιώ­να, σή­μα­νε τη ρα­γδαία ε­πέ­κτα­ση των ευέ­λι­κτων μορ­φών α­πα­σχό­λη­σης, τη συ­στη­μα­τι­κή α­πο­δυ­νά­μω­ση της ο­μοιό­μορ­φης και ορ­γα­νω­μέ­νης ερ­γα­τι­κής τά­ξης, και την πο­λυ­διά­σπα­ση της πα­ρα­γω­γής μέ­σω της υ­περ­γο­λα­βιών, των «α­λυ­σί­δων της α­ξίας», και των με­τε­γκα­τα­στά­σεων, α­κό­μα και την πλή­ρη ε­ξα­το­μί­κευ­ση του «α­πα­σχο­λή­σι­μου» ερ­γά­τη και τε­χνί­τη. Καί ε­πο­μέ­νως την ο­ρι­στι­κή α­πο­μά­κρυν­ση α­πό τις δο­μές του φορ­ντι­στι­κού κα­πι­τα­λι­σμού.

Πα­ράλ­λη­λα, το νέο αυ­τό μο­ντέ­λο κα­πι­τα­λι­σμού, δια­χει­ρί­στη­κε με έ­να νέο τρό­πο την α­ξιο­ποίη­ση της γνώ­σης και της ε­μπει­ρίας των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Λό­γω της ση­μα­ντι­κής α­νό­δου του μορ­φω­τι­κού ε­πι­πέ­δου του πλη­θυ­σμού α­πό τη δε­κα­ε­τία του ’60, αλ­λά και της ε­πι­τά­χυν­σης των τε­χνο­λο­γι­κών και ορ­γα­νω­τι­κών αλ­λα­γών, η ε­μπλο­κή των ερ­γα­ζο­μέ­νων στο σχε­δια­σμό και την α­να­νέω­ση της πα­ρα­γω­γι­κής δια­δι­κα­σίας α­πέ­κτη­σε κα­θο­ρι­στι­κή ση­μα­σία, σε α­ντί­θε­ση με την τεϊλο­ρι­κή ορ­γά­νω­ση του προ­η­γού­με­νου αιώ­να. Ο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός ι­σχυ­ρο­ποιή­θη­κε ό­ταν κα­τόρ­θω­σε να ε­ξα­γο­ρά­σει με­γά­λες κα­τη­γο­ρίες «γνω­σια­κών ερ­γα­τών», και να α­πο­διορ­γα­νώ­σει τη με­γά­λη μά­ζα των ερ­γα­ζο­μέ­νων με πρω­τό­γνω­ρες στην ι­στο­ρία τε­χνι­κές και ορ­γα­νω­τι­κές γνώ­σεις. Βλέ­που­με σή­με­ρα ό­τι η κρί­ση και η δια­χεί­ρι­σή της διευ­ρύ­νει ση­μα­ντι­κά τον α­ριθ­μό των ερ­γα­ζο­μέ­νων και των δύο κα­τη­γο­ριών που μέ­νουν ά­νερ­γοι ή γνω­ρί­ζουν με­γά­λη πτώ­ση των α­μοι­βών και της κοι­νω­νι­κής τους θέ­σης.

Από μια στιγ­μή και με­τά δεν μπο­ρού­σε να υ­πάρ­χει ερ­γο­δο­σία α­ντι­μέ­τω­πη με μια ορ­γα­νω­μέ­νη ερ­γα­τι­κή τά­ξη, πα­ρά μό­νο αν οι ορ­γα­νω­μέ­νοι μι­σθω­τοί α­πο­τε­λού­σαν μία προ­νο­μιού­χο μειο­ψη­φία, που α­πο­δέ­χε­ται τη στρα­τη­γι­κή α­πο­διορ­γά­νω­σης και συρ­ρί­κνω­σης δι­καιω­μά­των και α­μοι­βών για τους υ­πό­λοι­πους. Αυ­τή εί­ναι η κα­τά­στα­ση που δια­μόρ­φω­σε ο «εκ­συγ­χρο­νι­σμός» στην Ελλά­δα και αυ­τή εί­ναι σή­με­ρα μια ε­ξε­λισ­σό­με­νη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα σε ό­λη την Ευ­ρώ­πη, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της Γερ­μα­νίας. Η κρί­ση, ό­μως, έ­δω­σε μια νέα ώ­θη­ση στη στρα­τη­γι­κή του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού και ε­πέ­κτει­νε την ε­πί­θε­ση κα­τά των μι­σθω­τών, στις κα­τη­γο­ρίες αυ­τές που προ­η­γου­μέ­νως εί­χαν α­πο­τε­λέ­σει μια προ­στα­τευ­μέ­νη και σε κά­ποιο βαθ­μό ε­ξα­γο­ρα­σμέ­νη μειο­ψη­φία. Αυ­τές οι ο­μά­δες ερ­γα­ζο­μέ­νων, ε­πι­διώ­κουν να α­ντι­στα­θούν θεω­ρώ­ντας ό­τι μπο­ρούν να δια­τη­ρή­σουν τη δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή τους ι­κα­νό­τη­τα, αλ­λά δεν μπο­ρούν να βρουν συμ­μά­χους πα­ρά μό­νο ό­ταν στρα­φούν προς τους υ­πό­λοι­πους -α­νορ­γά­νω­τους- μι­σθω­τούς. Εγκα­τα­λεί­πο­ντας δη­λα­δή, την προ­σπά­θεια δια­τή­ρη­σης τό­σο των πα­λαιών κοι­νω­νι­κών ιε­ραρ­χιών, ό­σο και των α­κα­τάλ­λη­λων πλέ­ον ορ­γα­νω­τι­κών δο­μών του πα­ρελ­θό­ντος.

Ο μα­κρύς δρό­μος της αυ­τοορ­γά­νω­σης

Σε αυ­τές τις συν­θή­κες, η δη­μιουρ­γία δο­μών κοι­νω­νι­κής και αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας - μέ­σω αυ­τό­νο­μων συλ­λο­γι­κών πρω­το­βου­λιών για την πα­ρα­γω­γή ή δια­νο­μή α­γα­θών, την προ­σφο­ρά υ­πη­ρε­σιών, την ορ­γά­νω­ση δρα­στη­ριο­τή­των αλ­λη­λεγ­γύης με ά­νερ­γους και α­να­σφά­λι­στους εί­ναι μια α­να­γκαιό­τη­τα αλ­λά και μια δυ­να­τό­τη­τα α­πό την ά­πο­ψη των δια­θέ­σι­μων γνώ­σεων και δε­ξιο­τή­των του ερ­γα­ζό­με­νου ή ά­νερ­γου πλη­θυ­σμού. Εί­ναι, ό­μως, ταυ­το­χρό­νως και μια γι­γα­ντιαία δια­δι­κα­σία αλ­λα­γής των στό­χων και των με­θό­δων πολ­λών μορ­φών οι­κο­νο­μι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας (α­μει­βό­με­νων και μη), ό­πως και των τρό­πων συ­ντο­νι­σμού τους. Χρειά­ζε­ται ε­πο­μέ­νως χρό­νος, οι­κο­δό­μη­ση ε­μπει­ριών, α­νταλ­λα­γή πρα­κτι­κών, και φυ­σι­κά, υιο­θέ­τη­ση α­ξιών και κα­νό­νων που μπο­ρεί να με­τα­τρέ­ψουν αυ­τές τις διά­σπαρ­τες πρω­το­βου­λίες σε έ­να νέο μο­ντέ­λο ορ­γά­νω­σης της πα­ρα­γω­γής και της κοι­νω­νίας. Την ύ­παρ­ξη με­μο­νω­μέ­νων συλ­λο­γι­κών πρω­το­βου­λιών ε­πι­διώ­κει ό­μως να α­ξιο­ποιή­σει και η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη δια­χεί­ρι­ση, προ­σφέ­ρο­ντας χρη­μα­το­δό­τη­ση σε α­ντί­στοι­χες δο­μές, αλ­λά στο πλαί­σιο μιας α­ντί­θε­της ε­ντε­λώς στρα­τη­γι­κής: ε­πι­διώ­κει να α­πα­σχο­λή­σει έ­να πο­λύ πε­ριο­ρι­σμέ­νο τμή­μα μιας ε­ξα­το­μι­κευ­μέ­νης ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης, σε έ­να πε­ρι­βάλ­λον υ­ψη­λής α­νερ­γίας και πρό­σκαι­ρης α­πα­σχό­λη­σης. Προ­σφέ­ρε­ται, έ­τσι, η δυ­να­τό­τη­τα μιας πε­ριο­ρι­σμέ­νης διάρ­κειας α­πα­σχό­λη­σης, που α­να­κα­τα­νέ­μει διαρ­κώς αυ­τούς που έ­χουν μια ευ­και­ρία να ε­ντα­χθούν στην έ­ντο­να ιε­ραρ­χη­μέ­νη δο­μή της ε­ξαρ­τη­μέ­νης ερ­γα­σίας.

Η ση­μα­σία, ό­μως, των ση­με­ρι­νών δο­μών κοι­νω­νι­κής και αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας δεν βρί­σκε­ται μό­νο στο ό­τι α­πο­τε­λούν τα πρώ­τα βή­μα­τα μιας μα­κράς δια­δι­κα­σίας. Εί­ναι ή­δη φα­νε­ρό σε αρ­κε­τούς το­μείς ό­τι πα­ρά την πε­ριο­ρι­σμέ­νη -αν και αυ­ξα­νό­με­νη- εμ­βέ­λεια των υ­παρ­κτών δο­μών, δια­μορ­φώ­νο­νται υ­πο­δείγ­μα­τα κι­νη­μα­τι­κών πρα­κτι­κών που τεί­νουν να α­ντι­κα­τα­στή­σουν τις πα­λαιό­τε­ρες μορ­φές κοι­νω­νι­κής ορ­γά­νω­σης και κι­νη­το­ποίη­σης. Και θέ­τουν αυ­τές τις πα­λαιές μορ­φές μπρο­στά στην α­νά­γκη να υιο­θε­τή­σουν νέ­ους στό­χους και με­θό­δους πά­λης, που στο ε­πί­κε­ντρό τους έ­χουν την αυ­τό­νο­μη ορ­γά­νω­ση των ί­διων των ερ­γα­ζο­μέ­νων, αλ­λά και τη δια­μορ­φω­τι­κή τους πα­ρέμ­βα­ση σε σχέ­ση με τις οι­κο­νο­μι­κές στρα­τη­γι­κές ο­λό­κλη­ρων κλά­δων.

Η ο­ρα­τή δυ­να­μι­κή της αλ­λα­γής μο­ντέ­λου

Η κι­νη­το­ποίη­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων σε βιο­μη­χα­νι­κές ή άλ­λες ε­πι­χει­ρή­σεις που κλεί­νουν ή έ­χουν κλεί­σει, για την ε­πα­να­λει­τουρ­γία των ερ­γο­στα­σίων α­πό συ­νερ­γα­τι­κά σχή­μα­τα, α­πο­τε­λεί μια προ­σπά­θεια που ξε­κι­νά­ει τώ­ρα στην Ελλά­δα, αλ­λά μπο­ρεί να α­φο­ρά στο ά­με­σο μέλ­λον έ­να με­γά­λο α­ριθ­μό πα­ρα­γω­γι­κών μο­νά­δων. Πρό­κει­ται για έ­να πα­ρα­γω­γι­κό δυ­να­μι­κό το ο­ποίο έ­χει α­δρα­νο­ποιη­θεί λό­γω της κρί­σης και δεν εν­δια­φέ­ρει πρώην ή νέ­ους ερ­γο­δό­τες, ε­νώ θα κα­λύ­ψει αν ε­νερ­γο­ποιη­θεί υ­παρ­κτές α­νά­γκες και θα δη­μιουρ­γή­σει θέ­σεις ερ­γα­σίας. Θα ε­ντα­χθούν έ­τσι οι ερ­γα­ζό­με­νοι του κά­θε κλά­δου σε μια αυ­τό­νο­μη δια­δι­κα­σία α­νά­πτυ­ξης της πα­ρα­γω­γής και της α­πα­σχό­λη­σης, η ο­ποία έρ­χε­ται σε ρή­ξη με -και ξε­περ­νά­ει- τη λο­γι­κή της κοι­νω­νι­κής δια­πραγ­μά­τευ­σης συν­δι­κά­των και ερ­γο­δο­τών για τη δια­τή­ρη­ση θέ­σεων ερ­γα­σίας. Με την υιο­θέ­τη­ση αυ­τοορ­γα­νω­μέ­νων μορ­φών πα­ρα­γω­γής και πά­λης, με­τα­φέ­ρε­ται πλέ­ον το α­ντι­κεί­με­νο των διεκ­δι­κή­σεων στο ε­πί­πε­δο της πο­λι­τι­κής, τό­σο α­πό την ά­πο­ψη του νο­μο­θε­τι­κού πλαι­σίου, ό­σο και α­πό την ά­πο­ψη του σχε­δια­σμού της ε­ξέ­λι­ξης ε­νός το­μέα ή ε­νός κλά­δου.

Τα κοι­νω­νι­κά ια­τρεία που έ­χουν δη­μιουρ­γη­θεί κα­τά κύ­ριο λό­γο α­πό ερ­γα­ζό­με­νους στο σύ­στη­μα υ­γείας, προ­σφέ­ρουν υ­πη­ρε­σίες σε α­να­σφά­λι­στους ερ­γα­ζό­με­νους και πο­λί­τες, αλ­λά μέ­σω της ί­διας της λει­τουρ­γίας τους ε­πι­διώ­κουν να ε­πι­τύ­χουν την πρό­σβα­ση των α­να­σφά­λι­στων στα νο­σο­κο­μεία, αλ­λά και την α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρη σχέ­ση πρω­το­βάθ­μιας και δευ­τε­ρο­βάθ­μιας υ­γείας. Οι συν­δι­κα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις στο χώ­ρο της υ­γείας για να ε­ντα­χθούν στους α­γώ­νες για έ­να σύ­στη­μα υ­γείας που θα κα­λύ­πτει ό­λο τον πλη­θυ­σμό, με ε­πάρ­κεια και α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα, πρέ­πει να φύ­γουν α­πό τη λο­γι­κή των α­μυ­ντι­κών διεκ­δι­κή­σεων και να υιο­θε­τή­σουν τη λο­γι­κή της μα­χη­τι­κής ε­πι­βο­λής νέων πρα­κτι­κών (κά­τι που ή­δη έ­χει ξε­κι­νή­σει), της διαρ­θρω­τι­κής πα­ρέμ­βα­σης για τα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά (και τη χρη­μα­το­δό­τη­ση) του συ­στή­μα­τος, και των δη­μο­κρα­τι­κών με­θό­δων ο­ρι­σμού των α­να­γκών. Και σε αυ­τό τον το­μέα πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό άλ­λους, δια­πι­στώ­νε­ται ό­τι η δυ­να­μι­κή της κοι­νω­νι­κής και αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας ο­δη­γεί ά­με­σα σε ζη­τή­μα­τα συ­νο­λι­κών (και κε­ντρι­κών) πο­λι­τι­κών α­πο­φά­σεων, που θα ε­πη­ρε­α­στούν, ό­μως, κα­θο­ρι­στι­κά α­πό τις πρω­το­βου­λίες και κι­νη­το­ποιή­σεις στη βά­ση του συ­στή­μα­τος.

Ακό­μα και η προ­σπά­θεια ε­πέ­κτα­σης και ε­νί­σχυ­σης των α­γο­ρών «χω­ρίς με­σά­ζο­ντες», ο­δη­γεί α­μέ­σως στην α­νά­γκη νέων μορ­φών ορ­γά­νω­σης των δι­κτύων δια­νο­μής και της ί­διας της πα­ρα­γω­γής (σε ρή­ξη με τις πα­λαιό­τε­ρες μορ­φές), που μπο­ρεί να ε­πι­βλη­θούν α­πό τη στιγ­μή που α­να­πτύσ­σο­νται κοι­νω­νι­κές κι­νη­το­ποιή­σεις προς αυ­τή την κα­τεύ­θυν­ση. Η κα­τάρ­γη­ση των με­σα­ζό­ντων και η α­πευ­θείας συμ­φω­νία κα­τα­να­λω­τών και πα­ρα­γω­γών, η ε­πι­δίω­ξη των ορ­γα­νω­μέ­νων κα­τα­να­λω­τών να ε­πη­ρεά­σουν τις κα­τευ­θύν­σεις της α­γρο­τι­κής πα­ρα­γω­γής, η προ­σπά­θεια να α­πο­κτή­σουν πρω­τεύο­ντα ρό­λο οι α­γο­ρές «χω­ρίς με­σά­ζο­ντες» σε το­πι­κό ε­πί­πε­δο και να μο­νι­μο­ποιη­θούν με διά­φο­ρες μορ­φές, α­πο­τε­λούν ι­σχυ­ρές διαρ­θρω­τι­κές πα­ρεμ­βά­σεις που τεί­νουν να δια­μορ­φώ­σουν νέα πρό­τυ­πα και κα­νό­νες. Καί να ε­πι­βά­λουν αλ­λα­γές και στο ε­πί­πε­δο των κρα­τι­κών πο­λι­τι­κών.

Αλλά και στον το­μέα της ε­νερ­γεια­κής στρα­τη­γι­κής, η α­νά­δει­ξη της «ε­νερ­γεια­κής δη­μο­κρα­τίας»1 ως με­δό­δου δη­μο­κρα­τι­κού σχε­δια­σμού α­πό τις το­πι­κές κοι­νω­νίες, της με­τά­βα­σης σε α­να­νεώ­σι­μες πη­γές, α­πο­τε­λεί στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα την κα­τεύ­θυν­ση για την πλή­ρη α­να­μόρ­φω­ση της ε­μπλο­κής των ερ­γα­ζο­μέ­νων στην ορ­γά­νω­ση της πα­ρα­γω­γής. Η κι­νη­το­ποίη­ση των πο­λι­τών, η α­ξιο­ποίη­ση μέ­σω δη­μο­κρα­τι­κών δια­δι­κα­σιών της ε­μπει­ρο­γνω­μο­σύ­νης των ερ­γα­ζο­μέ­νων, η ε­πι­δίω­ξη μιας σύν­θε­σης των «α­πό τα κά­τω» προ­τά­σεων, σε διά­λο­γο και δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους φο­ρείς ά­σκη­σης κρα­τι­κής πο­λι­τι­κής, μπο­ρεί να φέ­ρει μια ρή­ξη με τη λο­γι­κή της το­με­α­κής συν­διαλ­λα­γής μιας δη­μό­σιας ε­πι­χεί­ρη­σης ή και ι­διω­τι­κών ε­πι­χει­ρή­σεων με τους ερ­γα­ζό­με­νούς τους.

Ο στρα­τη­γι­κός ρό­λος της αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας

Η ι­διαί­τε­ρη ση­μα­σία, ε­πο­μέ­νως, που έ­χει η δια­φο­ρο­ποίη­ση των πρω­το­βου­λιών κοι­νω­νι­κής και αλ­λη­λέγ­γυας οι­κο­νο­μίας με βά­ση τα κρι­τή­ρια του κοι­νω­νι­κού σκο­πού, της δη­μο­κρα­τι­κής ορ­γά­νω­σης και της ι­σό­τη­τας στις α­μοι­βές και τις πα­ρο­χές, ο­φεί­λε­ται στο ό­τι αυ­τού του εί­δους οι ορ­γα­νώ­σεις και αυ­το­δια­χει­ρι­ζό­με­νες ε­πι­χει­ρή­σεις μπο­ρούν να ε­ντα­χθούν σε μια δυ­να­μι­κή που συν­δυά­ζει τις ε­ξής α­να­τρε­πτι­κές δυ­να­τό­τη­τες: (1) Την ορ­γά­νω­ση πα­ρα­γω­γι­κών ή κοι­νω­νι­κών δρα­στη­ριο­τή­των α­πό τους ί­διους τους εν­δια­φε­ρό­με­νους και πα­ρα­γω­γούς, με την ι­σό­τι­μη α­ξιο­ποίη­ση της ε­μπει­ρο­γνω­μο­σύ­νης και των προ­τά­σεών τους. (2) Τη δια­μόρ­φω­ση ε­νός ευ­ρύ­τε­ρου κα­τά το­μέα κοι­νω­νι­κού κι­νή­μα­τος, ι­κα­νού να ε­πη­ρεά­σει κα­θο­ρι­στι­κούς κοι­νω­νι­κούς συ­σχε­τι­σμούς. Και (3) την ε­νερ­γό συμ­βο­λή σε προ­γραμ­μα­τι­κές ε­πε­ξερ­γα­σίες που μπο­ρούν να ε­πη­ρεά­σουν α­πο­φα­σι­στι­κά συ­νο­λι­κές πο­λι­τι­κές σε πε­ρι­φε­ρεια­κό και ε­θνι­κό ε­πί­πε­δο.

Στην Ελλά­δα σή­με­ρα, αυ­τή η κα­τεύ­θυν­ση κι­νη­μα­τι­κής δρά­σης εί­ναι α­να­γκαία αλ­λά εί­ναι και δυ­να­τή και θα έ­πρε­πε να υ­πο­στη­ρι­χθεί α­πό τις υ­πάρ­χου­σες κοι­νω­νι­κές αλ­λά και πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς αλ­λά και του α­ντιε­ξου­σια­στι­κού χώ­ρου. Απο­τε­λεί στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μια κα­θο­ρι­στι­κή μορ­φή κοι­νω­νι­κής κι­νη­το­ποίη­σης για να α­να­δει­χθούν οι α­νά­γκες που συν­δέ­ο­νται με την πα­ρα­γω­γι­κή, κοι­νω­νι­κή και πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή α­να­συ­γκρό­τη­ση και να ορ­γα­νω­θεί η ι­κα­νο­ποίη­σή τους. Αλλά και για να ε­πη­ρεά­σει η κι­νη­το­ποίη­ση για αυ­τές τις α­νά­γκες τις δη­μό­σιες πο­λι­τι­κές που θα α­σκη­θούν το ε­πό­με­να χρό­νια και την ε­ξέ­λι­ξη και του κα­πι­τα­λι­στι­κού το­μέα της οι­κο­νο­μίας.

Η ι­διω­τι­κή πρω­το­βου­λία δεν πρό­κει­ται να α­πο­τε­λέ­σει κι­νη­τή­ρια δύ­να­μη της α­να­συ­γκρό­τη­σης και θα δρα­στη­ριο­ποιη­θεί μό­νο σε με­μο­νω­μέ­νες προ­σο­δο­φό­ρες δρα­στη­ριό­τη­τες, κα­θώς ο ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κός το­μέ­ας δεν μπο­ρεί να α­πε­γκλω­βι­στεί α­πό τη βρα­χυ­πρό­θε­σμη ε­πι­δίω­ξη της κερ­δο­φο­ρίας σε μια φθί­νου­σα οι­κο­νο­μία, ε­νώ δεν δια­μορ­φώ­νει κά­ποια προο­πτι­κή σε ε­θνι­κό αλ­λά και το­πι­κό α­κό­μα ε­πί­πε­δο. Οι πα­ρα­δο­σια­κές συν­δι­κα­λι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις δεν δια­θέ­τουν ού­τε τα μέ­λη, ού­τε το συ­σχε­τι­σμό, αλ­λά ού­τε και τα προ­γραμ­μα­τι­κά ε­φό­δια για να ε­πη­ρεά­σουν την πα­ρα­γω­γή και την α­πα­σχό­λη­ση. Ο κρα­τι­σμός, που γο­η­τεύει α­κό­μα έ­να μέ­ρος των α­ρι­στε­ρών ορ­γα­νώ­σεων, συγ­χέει την ι­δε­ο­λο­γία με την πραγ­μα­τι­κή ορ­γά­νω­ση της κά­λυ­ψης των α­να­γκών, και την ε­ξου­σία με την ι­κα­νό­τη­τα σχε­δια­σμού της α­να­συ­γκρό­τη­σης. Η προ­σπά­θεια ορ­γά­νω­σης της πα­ρα­γω­γής α­γα­θών και της προ­σφο­ράς υ­πη­ρε­σιών με κα­νό­νες την αλ­λη­λεγ­γύη, τη δη­μο­κρα­τία και την ι­σό­τη­τα, α­ντι­στοι­χεί στις ι­κα­νό­τη­τες του ση­με­ρι­νού ερ­γα­ζό­με­νου ή ι­κα­νού να ερ­γα­στεί πλη­θυ­σμού, και μπο­ρεί να φέ­ρει μια ο­ρι­στι­κή δια­φο­ρο­ποίη­ση με την ι­δέα ό­τι η σο­φία των ε­πι­χει­ρη­μα­τιών ή των πο­λι­τι­κών στε­λε­χών εί­ναι το α­να­ντι­κα­τά­στα­το κλει­δί του μέλ­λο­ντός μας.

Ση­μείω­ση
1. Βλ. «Αυ­γή», 24-8-2013, άρ­θρο των Sean Sweeney και Να­τάσ­σας Ρω­μα­νού.

Εκδηλώσεις αλληλεγγύης
** Χαριστικό παζάρι σχολικών ειδών την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου από τις 10 π.μ. έως τις 2 μ.μ. στο χώρο Στέκι Ανάσα στη Νέα Ερυθραία (Γρηγορίου Ε 20).
** Δεύτερη γενική συνέλευση της Τράπεζας Χρόνου – Ερμής την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου στις 11:30 π.μ. στο Στέκι Ανάσα.
** Εκδήλωση με θέμα «Το Πέραμα της Αλληλεγγύης 1926-2013» διοργανώνει η Ανοιχτή Συνέλευση Περάματος την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου στην πλατεία Ηρώων στις 6 μ.μ. Η εκδήλωση περιλαμβάνει έκθεση φωτογραφίας από τα 90 χρόνια του Περάματος, προβολή ντοκιμαντέρ «Ο Αγώνας» και το λαϊκό συγκρότημα Smyrna.
** Ανταλλακτικό παζάρι από την Ομάδα Αλληλεγγύης Πολιτών Εορδαίας στις 25 και 26 Σεπτεμβρίου στην κεντρική πλατεία Πτολεμαΐδας. Προσκομίζοντας οι πολίτες ποσότητα γάλατος θα μπορούν να αποκτήσουν κάποιο από τα είδη που θα εκτίθενται στην διάρκεια του διημέρου. Συγκέντρωση ειδών καθημερινά από 9:30 π.μ. έως 2:30 μ.μ. και 6 μ.μ. έως 8 μ.μ. στο Κοινωνικό Παντοπωλείο (Χρυσ. Σμύρνης 4).
** Γιορτή οικονομικής ενίσχυσης του 2ου Εναλλακτικού Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας, το Σάββατο στις 7 μ.μ. στην Ακαδημία Πλάτωνος (απέναντι από το Συνεργατικό Καφενείο, Μοναστηρίου 140).

Πηγή: Εποχή
Πέ­τρος Λι­νάρ­δος Ρυλ­μόν
REDNotebook23 Σεπτεμβρίου 2013 - 12:58 pm | Πέ­τρος Λι­νάρ­δος Ρυλ­μόν