Αγροτουρισμός και αλληλέγγυα οικονομία

Εισήγηση του Θοδωρή Βασιλείου Προέδρου της Ένωσης Αγροτουρισμού Δ. Μακεδονίας στην ημερίδα αγροτουρισμού Επιδαύρου

Η εποχή μας είναι όπως όλοι συμπεραίνουν άκρως μεταβατική και ευμετάβλητη.

Η κοινωνία συνολικά εδώ και δεκαετίες καταναλώνει τους πόρους των επόμενων γενεών.
Ο τρόπος οργάνωσης της παγκόσμιας οικονομίας επικεντρώνεται σε κάποια υποθετική ανάπτυξη στο όνομα της οποίας καταναλώνει τους πόρους της Γης  τους πόρους της φύσης με ένα τρόπο που συμπιέζει το περιβάλλον στα άκρα, διαλύει τα οικοσυστήματα και δημιουργεί απίστευτες ανισορροπίες.
Ο αστικός τρόπος ζωής έφτασε στα όριά του, σπέρνοντας φτώχεια και δυστυχία όχι μόνο στον τρίτο κόσμο αλλά και σε προηγμένες πλέον Ευρωπαϊκές χώρες. Η χώρα μας ήδη βιώνει μια πρωτόγνωρη ανθρωπιστική κρίση.

Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, ο τουρισμός ως κοινωνικό φαινόμενο καλείται να ικανοποιήσει την ανάγκη για προσωπική ψυχαγωγία και ψυχική ισορροπία. Ο δυνητικός τουρίστας - καταναλωτής, προκειμένου να αντισταθμίσει την απώλεια του χρόνου, λόγω της συμμετοχής του στην παραγωγική διαδικασία, χρησιμοποιεί τον τουρισμό ως «όχημα» στην προσπάθειά του για αναζήτηση νέων γνώσεων και εμπειριών που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Ένα τέτοιο μοντέλο τουρισμού που υπηρετεί απόλυτα αυτή την τάση, δεν μπορεί παρά να
βασίζεται σε ποιοτικές μονάδες μικρής κλίμακας, που συνδέονται με την τοπική οικονομία, τις γαστρονομικές παραδόσεις την ιστορία τον πολιτισμό και την φιλική σχέση με το περιβάλλον.
Αυτό το τουριστικό πρότυπο όπως θα αναλύσουν οι άλλοι ομιλητές είναι ο αγροτουρισμός – τουρισμός υπαίθρου.
Εμείς θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε την σχέση του αγροτουριστικού μοντέλου με τα τεκταινόμενα στον πλανήτη γη, με τα κινήματα (φιλοσοφικά και κοινωνικά ) που αμφισβητούν την μέχρι τώρα πορεία μας ως ανθρωπότητα, που επιχειρούν με παραδειγματικό τρόπο να καταδείξουν ότι υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές,  ότι δεν είναι απαραίτητο να θυσιαστεί ο πλανήτης και να δυστυχούν οι άνθρωποι. Ότι δεν είναι καθόλου αυτονόητο το  μέλλον μας να προσφέρεται ως βορά στην ασυνειδησία των ολίγων.
Σήμερα οι φωνές της λογικής πυκνώνουν, μετατρέπονται σε ατομικές στάσεις ζωής, σε κοινότητες εναλλακτικής οικονομίας, σε ομάδες ανταλλαγής προϊόντων και αλληλεγγύης των ανθρώπων, σε στάσεις ζωής φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο, αλλά ακόμη και σε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες ατομικές η συλλογικές όπως ο Αγροτουρισμός.
Η κοινωνία αντιδρά θετικά στον παραλογισμό του συστήματος, ενός συστήματος που με τεχνητά χρέη δένει ολόκληρους λαούς και τους καθιστά νεόπτωχους προς δόξα των ολίγων.
Η κοινωνία λοιπόν αντιδρά θετικά και αυτοοργανώνεται.
Όπως υποστηρίζει η συγγραφέας και δημοσιογράφος Βάσω Κανελλοπούλου
<< Έχουμε άμεση ανάγκη από καινοτόμες μορφές κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης, γιατί όσο είμαστε κολλημένοι στα σημερινά - χωρίς να δίνουμε κάποια εξουσία και στην...
φαντασία, καμία μαύρη ή πράσινη ανάπτυξη δεν θα λύσει τα περιβαλλοντικά και κοινωνικοοικονομικά προβλήματα της εποχής μας.
Έχουμε ανάγκη από θετικές προτάσεις και πράξεις εδώ και τώρα, που δεν θα παραπέμπουν χρονικά στη Δευτέρα Παρουσία. Στόχος μας πρέπει να είναι η δημιουργία μιας πιο δίκαιης αποκεντρωμένης κοινωνίας, χαμηλής έντασης άνθρακα, όπως αποκαλείται πλέον διεθνώς η ενεργειακή μείωση.
Τα προβλήματα είναι μεν παγκόσμια αλλά οι λύσεις μπορούν να είναι τοπικές.>>
Εάν η μείωση ενεργειακής κατανάλωσης (ή αλλιώς η ενεργειακή κάθοδος) χωρίς απώλεια ευημερίας της κοινωνίας είναι ένα βασικό στοίχημα που πρέπει μα κερδίσουμε , τότε ας ρίξουμε μια ματιά στις σοβαρές εφαρμοσμένες προσπάθειες, ουτοπικές για ορισμένους αλλά πολύ πετυχημένες για άλλους.
Μια από αυτές είναι το κοινωνικό κίνημα της περμακουλτούρας που ξεκίνησε από τον γεωργικό χώρο και επεκτάθηκε και στον κοινωνικό.
«Permaculture είναι η φιλοσοφία της εκτενούς και προσεκτικής μελέτης, αντί της παρατεταμένης και επίπονης εργασίας» (όπως παρατήρησε ο γνωστός πλέον παγκοσμίως Masanobu Fukuokα).
Λιγότερος κόπος; Δηλαδή πιο εύκολη δυνατότητα ενεργειακής καθόδου; μάλλον ναι.
Η Κωνσταντίνα Λίτσα, ειδικευμένη σε θέματα φυτοθεραπείας, που ζει και εργάζεται στη Σκωτία και εκεί έχει παρακολουθήσει σεμινάρια περμακουλτούρας δίνει τον ακόλουθο ορισμό:
«H περμακουλτούρα είναι μέθοδος σχεδιασμού αυτοσυντηρούμενων συστημάτων που βασίζεται σε οικολογικές αρχές. Αρχικά ξεκίνησε από τη γεωργική και κτηνοτροφική διαχείριση αλλά γρήγορα κρίθηκε κατάλληλη και για άλλα συστήματα κοινωνικής ή προσωπικής ζωής. Για ορισμένους έγινε φιλοσοφία και τρόπος ζωής. Από τη γεωργία εισέβαλε και σε άλλους τομείς του πολιτισμού.
Ετυμολογικά η λέξη περμακουλτούρα προέκυψε από τις λέξεις Permanent και Agri-Culture (Μόνιμες Καλλιέργειες ). Κατόπιν η σημασία του άλλαξε σε Permanent Culture (Μόνιμος Πολιτισμός), εφόσον μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο σχεδιασμό, τη διαχείριση και την αναπροσαρμογή οποιουδήποτε συστήματος.
Έχει εφαρμογές σε: διαχείριση ενέργειας και φυσικών πόρων, υπαίθριες εκτάσεις και προστατευόμενες φυσικές περιοχές, διαχείριση απορριμμάτων, δημόσιους χώρους, εκπαιδευτικά ιδρύματα, τουριστικές , εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, κτήματα και κήπους, αυλές και ζαρντινιέρες αστικών κατοικιών.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η ιδιαιτερότητα του σχεδιαστή ο οποίος μπορεί να αντλήσει πληροφορίες και τεχνικές από ότι ήδη γνωρίζει, και να τις φιλτράρει μέσα από τις αρχές της περμακουλτούρας.
Η περμακουλτούρα, συνδυάζει την επιστήμη με την παράδοση. Φέρνει κοντά γνώσεις και τεχνολογίες καθώς και παραδόσεις από όλον τον κόσμο, για ένα τρόπο ζωής σε ισορροπία με τη φύση».
Το κίνημα της περμακουλτούρας ξεκίνησε στην πρακτική του εκδοχή τη δεκαετία του 60 από τον Αυστριακό αγρότη Sepp Holzer αλλά οργανώθηκε επιστημονικά και συστηματοποιήθηκε τη δεκαετία του 70 από τους Αυστραλούς Bill Mollison και David Holmgren (πρώτη έκδοση βιβλίου το 1978). Σήμερα έχει εξαπλωθεί σε αρκετές χώρες και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεθοδολογία στον σχεδιασμό οικολογικών χωριών
Διαβάζοντας τα κείμενα των ιδρυτών του αντιλαμβανόμαστε ότι βασίζεται στην παρατήρηση των συστημάτων της φύσης και της κοινωνίας, στην αναγνώριση και καταγραφή των αλληλοεξαρτήσεων και στη συνέχεια, στο σχεδιασμό συστημάτων τα οποία αξιοποιούν με μέτρο και σεβασμό αυτές τις αλληλοεξαρτήσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο επιστημονικός όρος «συνέργεια των επί μέρους στοιχείων» είναι η φράση κλειδί σε αυτή τη σχεδιαστική μέθοδο. Το αποτέλεσμα είναι η επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου με μείωση του ανθρώπινου κόπου αλλά και της χρήσης ενέργειας.
Σε ηθικό επίπεδο η περμακουλτούρα έχει 3 αρχές (Φροντίδα για τη γη, Φροντίδα για τους ανθρώπους, Ισότιμη κατανομή), και στο σχεδιαστικό επίπεδο πολύ περισσότερες όπως πχ. παρατήρηση και αλληλοεπίδραση, εξάλειψη αποβλήτων, συγκέντρωση και αποθήκευση ενέργειας, χρήση ανανεώσιμων πηγών, δημιουργική ανταπόκριση στις αλλαγές, επιλογή της μικρής τοπικής κλίμακας κλπ.
Έχει συγγένεια με ένα άλλο πολύ σοβαρό διεθνές κοινωνικό κίνημα που αποκαλείται Πόλεις σε Μετάβαση ή Πολιτισμός Μετάβασης (transition towns, transition culture).
Αναφέρεται σε πολιτισμό συλλογικής συνεργασίας και χαμηλής ενεργειακής έντασης προκειμένου να αντιμετωπισθεί η μείωση αποθεμάτων πετρελαίου και η κλιματική αλλαγή. Ο εμπνευστής του κινήματος Ρομπ Χόπκινς καθηγητής περμακουλτούρας στη Βρετανία, εμπνεύστηκε όπως φαίνεται από τα βιβλία του, από τις μεθόδους σχεδιασμού συστημάτων που δίδασκε στους μαθητές του, προκειμένου να ιδρύσει το διεθνώς επιτυχημένο Κίνημα των Πόλεων σε Μετάβαση στα πλαίσια του οποίου δημιουργούνται τοπικές ομάδες που σχεδιάζουν και εφαρμόζουν νέα κοινωνική και οικονομική οργάνωση επηρεασμένη από τον τρόπο σκέψης της περμακουλτούρας χωρίς βέβαια να υιοθετούν το σύνολο των θέσεών της..

Στην Ελλάδα έχουν ήδη υπάρξει σποραδικές προσπάθειες διάδοσης της περμακουλτούρας.

Αλλη μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια είναι η κοινότητα open Source Ecology

Τι είναι;

To Open Source Ecology είναι ένα δίκτυο από αγρότες, μηχανικούς και υποστηρικτές οι οποίοι τα τελευταία δύο χρόνια έχουν αφοσιωθεί στη δημιουργία του Global Village Construction Set.

Το οποίο στην ουσία είναι μια ανοιχτού κώδικα, χαμηλού κόστους και υψηλής απόδοσης τεχνολογική πλατφόρμα που σκοπό έχει να διευκολύνει την κατασκευή των 50 πιο χρήσιμων βιομηχανικών μηχανών που μπορούν να μας επιτρέψουν τη δημιουργία ενός βιώσιμου πολιτισμού με σύγχρονες ανέσεις, σε μικρές κοινότητες.

Αυτό το σύστημα γνώσεων παρέχετε δωρεάν και επιτρέπει να χαμηλώσει ο πήχης (δηλαδή το κόστος επένδυσης) για όσους θέλουν να ξεκινήσουν να ασχολούνται με την αγροτική παραγωγή, τον κατασκευαστικό τομέα, τη βιομηχανία και μπορεί να γίνει αντιληπτό ως ένα σύνολο αρθρωτών εργαλείων τόσο ευέλικτο όσο τα lego που μπορεί να δημιουργήσει ολόκληρες τοπικές οικονομίες.

Ποιες είναι οι αρχές σχεδιασμού των εργαλείων της ανοιχτού κώδικα οικολογίας

Τα διάφορα εργαλεία σχεδιάζονται με τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

1 . Ανοιχτός Κώδικας: Τα εργαλεία που αναπτύσσονται και οι τρισδιάστατες απεικονίσεις τους είναι ελεύθερα προσβάσιμα στις ιστοσελίδες του Open Source Ecology με οδηγίες κατασκευής και χρήσης ενώ και τα οικονομικά στοιχεία του έργου μαζί με λίστες υλικών δημοσιεύονται αναλυτικά στο διαδίκτυο.

2. Χαμηλό κόστος: Τα εργαλεία που μέχρι στιγμής έχουν αναπτύξει έχουν κατά μέσο όρο 8 φορές λιγότερο κόστος από αντίστοιχα εμπορικά εργαλεία συνυπολογίζοντας εργατικό κόστος 15 δολαρίων ανά εργατοώρα.

3. Τμηματικός σχεδιασμός: Μηχανές, στοιχεία των εργαλείων,κτλ είναι σχεδιασμένα ώστε να μπορούν να αλλάξουν εύκολα, κάποια να λειτουργήσουν μόνα τους ή σε συνδυασμό με άλλα.

4. Ευκολία επισκευής από το χρήστη: Όλα τα εργαλεία είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο ώστε ο χρήστης να μπορεί να τα αποσυναρμολογήσει για να τα συντηρήσει, να τα επισκευάσει και να τα συντηρήσει χωρίς την ανάγκη χρήσης εξουσιοδοτημένου τεχνικού.

5. Κάντε το μόνοι σας: Ο χρήστης μπορεί να φτιάξει τα εργαλεία μόνος του ακολουθώντας τις οδηγίες ή ακόμη και να παρέμβει στα σχέδια ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες του.

Ο στόχος αυτής της κοινότητας (όταν ολοκληρωθεί) θα επιτρέπει, χρησιμοποιώντας κανείς τα παρεχόμενα σχέδια και εργαλεία, να φτιάξει το δικό του σύνολο εργαλείων χωρίς να χρειάζεται εξωτερικούς πόρους.

Η απόδοση των εργαλείων είναι ανάλογη των εμπορικών.

Η ευέλικτη κατασκευή με εργαλεία γενικής χρήσης μπορεί σε μικρές κλίμακες παραγωγής να είναι μια βιώσιμη εναλλακτική συγκριτικά με την συγκεντρωτική παραγωγή μεγάλης κλίμακας.

Η δημιουργία επιχειρήσεων (κυρίως κοινωνικής οικονομίας) με τα εργαλεία αυτής της κοινότητας ενθαρρύνεται, και θεωρείται φυσική.

Παραδείγματα εργαλείων.

Πρέσα ωμών πλίνθων. Σε πολλά μέρη του κόσμου τα τούβλα από τοπικό χώμα χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κτιρίων, δαπέδων, ακόμη και πεζοδρόμων ενώ και στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται (με χειροκίνητες πρέσες) σε παραδοσιακά κτίσματα στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα.

Τρακτέρ. Σίγουρα δεν πρόκειται για τα πλέον άνετα και διαστημικά τρακτέρ που μπορεί κανείς να συναντήσει σε μια σύγχρονη αγροτική μονάδα. Ο σπαρτιατικός σχεδιασμός του έχει σαν στόχο τη δημιουργία ενός οχήματος υψηλής απόδοσης, που θα αντέχει στο χρόνο.

Στην Ευρώπη υπάρχουν τοπικές ομάδες εργασίας στην Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Σλοβενία, Πολωνία, Σερβία. Το Ευρωπαϊκό δίκτυο ασχολείται κυρίως με την ενημέρωση για την εξέλιξη των κατά τόπους δραστηριοτήτων και την προσαρμογή κάποιων πληροφοριών που διαφέρουν από την αρχική αμερικάνικη έκδοσή τους στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Υπάρχει αντίστοιχη ιστοσελίδα καθώς και forum συζητήσεων που βοηθούν την επικοινωνία και την συνεργασία μεταξύ χωρών.

Τι γίνεται στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα η επίσημη έναρξη των δραστηριοτήτων του δικτύου Open Source Ecology Greece έγινε τον Ιανουάριο του 2012

στόχοι του τοπικού δικτύου είναι η διεξαγωγή καμπάνιας ενημέρωσης με έντυπο και ψηφιακό υλικό, συμμετοχή σε συνέδρια και εκδηλώσεις για την αμεσότερη παρουσίαση του έργου καθώς και μετάφραση υλικού για να γνωρίσει το ελληνικό κοινό το προσπάθεια αυτή. Τα ενεργά μέλη του ελληνικού δικτύου συνεισφέρουν στην ανάπτυξη και συντήρηση του site και εργάζονται κυρίως σε θέματα που αφορούν τις εφαρμογές του ελεύθερου λογισμικού και το λογισμικού ανοιχτού κώδικα.

Βέβαια υπάρχουν και άλλες ανεξάρτητες ομάδες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για κατασκευή μηχανημάτων και κυρίως του CEB Press. (Πρέσα τούβλων)

Μερικές από αυτές είναι:

• το Σπιθάρι-Marathon Project μια οικοκοινότητα συμβίωσης στον Μαραθώνα.(http://tinyurl.com/d9cpgb4),

• το Telaithrion Project (http://telaithrion.freeandreal.org/)
• Η ομάδα Free and Real (http://www.freeandreal.org/),
• επίσης εκκολαπτόμενες ομάδες βρίσκονται στην Αθήνα, Εύβοια, Κρήτη, Κιλκίς, Σέρρες, Ξάνθη και την Κομοτηνή.

Πηγές http://www.ted.com/talks/lang/el/marcin_jakubowski.html

http://opensourceecology.org/

http://oseeurope.org/

http://osegreece.wordpress.com

Άλλη ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία στο ίδιο μήκος κύματος είναι το συνεργατικό δίκτυο FOSS Office . Είναι ένα συνεργατικό δίκτυο προώθησης του ανοιχτού λογισμικού σε δημόσιους και μη κυβερνητικούς οργανισμούς και σε επιχειρήσεις. Αποτελείται από επιστήμονες με πολύχρονη εμπειρία και εξειδίκευση σε λύσεις ανοιχτού λογισμικού, ως επί το πλείστον για περιβάλλοντα γραφείου, όπου είναι απαραίτητη η αποδοτική και αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων.

Σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες πρωτοβουλίες κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας σε ολόκληρη την χώρα.

Στην έλλειψη χρημάτων απαντούν με αλληλέγγυα ανταλλαγή χωρίς χρήματα και χαριστικά παζάρια.Στη έλλειψη τροφής απαντούν με αυτοκαλλιέργεια, αυτοδιαχειριζόμενους κήπους , διατήρηση παραδοσιακών σπόρων και συλλογικές κουζίνες.Στην ανεργία απαντούν με συνεταιρισμούς κοινωνικής οικονομίας.Στην έλλειψη στέγασης με κοινωνικές καταλήψεις στέγης και οικοκοινότητες.Αναφέρουμε ενδεικτικά μερικές απο αυτές τις συλλογικότητες κατά Κατηγορία:

Α. Κατηγορία Τοπικά ανταλλακτικά συστήματα, τράπεζες χρόνου και δίκτυα παραγωγών- καταναλωτών
Δίκτυα Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα

Πελίτι www.peliti.gr/pages/panelladiko_diktio.htm
Δίκτυο Φασούλι (Αττική), www.fasouli.wordpress.com
Τράπεζα χρόνου πλατείας Συντάγματος, www.time-exchange.gr
Τράπεζας Χρόνου & Αλληλεγγύης Μοσχάτου, www.mesopotamia.gr/trapeza_xronou.htm
Σύστημα Μονάδων Κοινωνικών Ανταλλαγών Λυκόβρυσης-Πεύκης, pelykoia.wordpress.com
LETS NET (Ηράκλειο), www.lets.net.gr
Δίκτυο Ανταλλαγών Χανίων, www.diktyoantallagonxanion.gr
Ομάδα Τσουκνίδα (Ρέθυμνο), http://tsouknidarethymno.gr
Καερέτι – Εναλλακτική οικονομία Ιεράπετρας, www.kaereti.gr
Συριανό Δίκτυο ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων, sanosyros.wordpress.com
Τράπεζα Ελεύθερου Χρόνου – Δίκτυο Ανταλλαγής Υπηρεσιών δήμου Λαμιέων, www.lamia-city.gr/netexchange.php
Ανταλλακτικό Δίκτυο Βέροιας, antalaktikoveria.blogspot.com
Δίκτυο Ανταλλαγών του Ν. Πιερίας, noe.motherearth.gr/index.php?location=el&screen=welcome
Οβολός (Πάτρα), www.ovolos.gr
Μπουτσούνι ανταλλακτικό δίκτυο Κέρκυρας, boutsouni.blogspot.com
Εναλλακτική Μονάδα Ροδόπης (ΕΜΡΟ), www.emro.gr
Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης της Μαγνησίας (ΤΕΜ), www.tem-magnisia.gr
ΤΕΜ- Φθιώτιδας, www.tem-fthiotidas.gr
Δίκτυο Ανταλλαγής Εργασίας και Προϊόντων (ΔΑΕΠ) Κέρκυρας, http://diktyodaep.wordpress.com
Σανό Σύρος, http://sanosyros.wordpress.com
Λόγω τιμής, www.logo-timis.gr
Ηλιόχωρος, www.iliohoros.gr/pazari/antallagi/prosfero1/igeia.shtml
“Ανταλλακτική Οικονομία”, www.antallaktiki.gr
Χρονοτράπεζα του ελληνικού δικτύου γυναικών Ευρώπης,http://www.enow.gr/196/1633.aspx
Xariseto.gr “χωρίς ευρώ”, http://www.xariseto.gr/viewforum.php?f=304
Συνεταιριστική Παράκαμψη Μεσαζόντων, ΣΠΑΜΕ, http://synparmes.gr, http://spame.tumblr.com
Δίκτυο Αγροτών – Καταναλωτών Αγροναύτες, http://agronaftes.blogspot.com
Δώσε Πάρε, http://dwsepare.ning.com
Ομοτράπεζοι, http://omotrapezoi.blogspot.com
Κίνημα αλληλέγγυας συναλλαγής παραγωγού καταναλωτή, «ΥΝΙ ΠΙΡΟΥΝΙ» (Χανιά), www.inipirouni.gr

Β. Κατηγορία Χαριστικά παζάρια
Σκόρος, www.skoros.espiv.net
Μην το πετάς, χάρισε το, www.xariseto.gr
Χαρίζω, www.xarizo.blogspot.com
δίκτυο Freecycle, freecycle.wikispaces.com/freecycle_gr
Ηλιόχωρος, www.iliohoros.gr/pazari/

Γ. Κατηγορία Αλληλέγγυο εμπόριο
Ο Σπόρος, www.sporos.org
Ομάδα Εναλλακτικού και Αλληλέγγυου Εμπορίου “Nosotros”, enallaktiko-emporio.blogspot.com
Εμείς και ο Κόσμος, www.nuestromundo.gr
Terra Verde Χανιά, http://terraverdexania.blogspot.com,La Candona, www.lacandona.gr

Δ. Κατηγορία Εργασιακές κολεκτίβες
Το παγκάκι, www.pagkaki.org
Κολεκτίβα Ζερμινάλ, www.kolektivagerminal.blogspot.com
Belleville sin patron, www.belleville-sin-patron.blogspot.com
Collective courier, www.collectivecourier.gr
Συν-άπειρο, www.synapeiro.gr
Συνεταιρισμός Αλληλέγγυας Οικονομίας “Συν-Αλλοις”, http://synallois.org
Κολεκτίβα Κυψέλη, http://colectivakipseli.wordpress.com
Συνεταιριστικοί- αυτοοργανωμένοι πολυχώροι
Το κουκούτσι, http://koukoutsi.enallaktika.gr
Συνεταιριστικό καφενείο Ακαδημίας Πλάτωνα, www.european-village.org
Nosotros, www.nosotros.gr
Μικρόπολις, http://micropolis-socialspace.blogspot.com

Ε. Κατηγορία Οικοκοινότητες
Τοπικοποίηση, http://topikopoiisi.blogspot.com
Το δέντρο, http://todendro.blogspot.com
Οικοκοινότητα Κύτταρο Νέας Γης, http://kyttaronewearth.webs.com
Κοινότητα Ουτοπία, http://koinotita-utopia.blogspot.com
Κίνηση για τη Δημιουργία Οικοκοινότητας, www.oikokoinotita.gr
Telaithrion free and real, http://telaithrion.freeandreal.org
Άλλος τρόπος, http://allostropos.blogspot.com
Οικολογικά χωριά, http://oikokoinotita.blogspot.com
Δρόμοι σύνθεσης, http://dromoisynthesis.wordpress.com

Ζ. Κατηγορία Φυσικές καλλιέργειες, σπορεία, αστικοί αγροί
Βοτανικός Κήπος Πετρούπολης, www.votanikoskipos.blogspot.com
Αγρός, http://eleftherosagros.blogspot.com
Πάρκο Ναυαρίνου, www.parkingparko.blogspot.com
Αυτοδιαχειριζόμενος Αγρός Ελληνικού, http://agroselliniko.blogspot.com
Αστικός αγρός Χαλανδρίου, www.astikosagrosx.blogspot.com
Ομάδα Αστικών & Περιαστικών Καλλιεργειών (ΠΕΡ.ΚΑ.), http://perka.oneirografos.net
Δίκτυο Οικοκοινότητα, http://oikodiktyo.espivblogs.net
Σκαλιστήρι, http://skalistiri.wordpress.com
Κέντρο Φυσικής Καλλιέργειας, www.naturalfarming.eu
Περμακουλτούρα, www.permaculture.gr/gr/
Καγκουρό, www.kangouro.gr
Permaculture in Greece, http://permaculture-greece.org
Τράπεζες και ανταλλακτήρια σπόρων
Το Πελίτι, www.peliti.gr
Σπόρι Λίμνου, www.sporilimnou.blogspot.com
Αιγίλοπας, www.aegilops.gr
Αρχιπέλαγος (τράπεζα σπόρων),www.archipelago.gr
Ηλέσιον, www.helession.gr
ΠΕΡΚΑ (Περιοριστικοί καλλιεργητές) http://perka.org/
Σπορείο Καστοριά, http://sporeio.blogspot.gr/

Η. Κατηγορία Φυσική δόμηση
Φυσική δόμηση cob, www.cob.gr
Σαλίγκαρος, www.saligaroi.blogspot.com
Θ.Κατηγορία Αυτοδιαχείριση
Φτιάχνω μόνος μου, www.ftiaxno.gr

Ι. Κατηγορία Διάφορες Συλλογικότητες
Ηλιόσποροι, www.iliosporoi.net
Κενό δίκτυο, http://voidnetwork.blogspot.com
State of nature, www.state-of-nature.gr
Λοκροί στο δάσος, http://lokroi-dasos.blogspot.com
Από Κοινού – Κίνηση Αποανάπτυξης Τρικαλινών Πολιτών, http://apokoinou.com

Κ.Κατηγορία Συλλογικές κουζίνες
Xanadu, http://xanadu.espivblogs.net/
Συλλογική Κουζίνα Στεκιού Μεταναστών ELCHEf, http://tsamadou13-15.espivblogs.net
Συλλογική Κουζίνα Αυτόνομου Στεκιού,http://autonomosteki.espivblogs.net
Συλλογική Κουζίνα κατάληψης Σκαραμαγκά, http://pat61.squat.gr

Λ. Κατηγορία Ελεύθερη παιδεία
Σχολείο για τη μάθηση της ελευθερίας, http://sxoleio12.wordpress.com
Αυτοοργάνωση στην εκπαίδευση, http://ekpaideysi.espivblogs.net

Μ.Κατηγορία Αυτοδιαχειριζόμενη τέχνη
Ορίζοντας γεγονότων, http://orizontasgegonotwn.blogspot.com
Another world is here- the Caravan project, www.anotherworldishere.com
Ecoart, www.ecoart.gr
Cheap art, www.cheapart.gr
Τράπεζα τέχνης, http://trapezatehnis.blogspot.com
Πλατφόρμες, http://www.platformes.blogspot.com

Ν. Κατηγορία Οικογιορτές
Πανελλαδική Οικογιορτή, http://oikogiorti.gr
Οικογιορτή Βόλος, http://oikogiortivolos.blogspot.com
Οικογιορτή Θεσσαλονίκης, http://oikogiorti2011.gr
Οικογιορτή Ηρακλείου Κρήτης, εν οίκω, http://en-oiko.blogspot.com
Οικογιορτή Μαραθώνα, http://marathonecofestival.wordpress.com
Πρωτοβουλία δικτύωσης Ένας άλλος κόσμος, www.enasalloskosmos-community.net

Οι παραπάνω συλλογικότητες αποτελούν ορισμένες μόνο από το σύνολο των προσπαθειών στον ελλαδικό χώρο (άνω των 1500)
Επίσης υπάρχουν οι λεγόμενες προσωρινές οικοκοινότητες. Μια από αυτές η παλαιότερη, είναι η
Οικογένεια του Ουράνιου Τόξου του Ζωντανού Φωτός την οποία διάλεξα να παρουσιάσω εκτενέστερα λόγο του γεγονότος ότι η συλλογικότητα αυτή διαρκεί περιορισμένο χρόνο επαναλαμβάνεται ετησίως και προσιδιάζει το τουριστικό φαινόμενο.
Φέτος δε όρισε σαν σημείο συνάντησης μια αλπική λίμνη στο όρος Γράμμος στην πατρίδα μου την Καστοριά.
Το Rainbow είναι μια προσωρινή οικοκοινότητα που λειτουργεί με ομοφωνία σε κύκλο χωρίς αρχηγούς και με την πολυχρωμία όλων των χρωμάτων του ουράνιου τόξου.
Διαρκεί περίπου ένα μήνα και μπορεί να είναι μια μικρή τοπική συνάντηση ή μια μεγάλη πανευρωπαϊκή συνάντηση με μερικές χιλιάδες άτομα.
Το Rainbow είναι μη εμπορικό (δεν συναλλάσσεται χρήμα) και είναι η μεγαλύτερη ανεπίσημη οργάνωση με ανεπίσημα μέλη σε ολόκληρο τον κόσμο (δεν έχει καμιά νομική μορφή ύπαρξης).

Υπάρχει μια παράδοση τεσσάρων δεκαετιών με τις συμφωνίες-ομοφωνίες που αποτελούν το δημοκρατικό καθεστώς λειτουργίας και λήψης αποφάσεων σε κάθε Rainbow συνάντηση.
Όλα γίνονται εθελοντικά με μια αυθόρμητη αυτοοργάνωση πρωτοβουλιών που λειτουργούν και εκφράζονται μέσα σε ένα ανοικτό φυσικό χώρο, ‘open space’ στην φύση, χωρίς ηλεκτρικό, αυτοκίνητα, μοντέρνες αστικές συνήθειες , αλλά σε ‘rainbow time’, που όταν είναι κάτι να γίνει, θα γίνει και θα είναι το καλύτερο δυνατόν να γίνει.
Οι βασικές παραδόσεις στο Rainbow εκφράζονται με τις παρακάτω φράσεις.
Είμαστε εδώ για να ζήσουμε με ευτυχία, χωρίς-βία, για να συνδεθούμε, για να νιώσουμε την χαρά μέσα μας, για να ζήσουμε μια γιορτή και να προσφέρουμε την καλύτερη ενέργεια μας με πρόθεση να υπάρξει αγάπη, ενθύμηση, δημιουργία, ευγνωμοσύνη, ευχαριστίες, θεραπεία σε εμάς και σε όλον μας τον πλανήτη Μητέρα Γη.
Τρεις εκφράσεις κλειδιά στο πνεύμα του Rainbow:
-- Αν δεις μια δουλειά είναι δική σου.
- Η συμμετοχή είναι το κλειδί.
- Το μοίρασμα δημιουργεί αφθονία.
Το Rainbow είναι μια γιορτή του εθελοντισμού, του ανοίγματος της καρδιάς που έρχεται με την απλότητα της φυσικής ζωής, την εμπιστοσύνη και την ισότητα στα κοινωνικά, την αδελφοσύνη στο μοίρασμα της τροφής και των υλικών αγαθών, την ελεύθερη πνοή και σεβασμό στην προσωπική πνευματική δημιουργία του καθενός.
Το Rainbow είναι μια ουτοπία που γίνεται προσωρινή πραγματικότητα. Το Rainbow είναι ανοικτό μεγάλο σχολείο με πολλά δώρα και μαθήματα ζωής, μια πνοή συνειδητοποιήσεων, εμπνεύσεων και ελπίδας για έναν ανθρώπινο όμορφο κόσμο.

Επίλογος
Όπως θα διαπιστώσατε το αγροτουριστικό μοντέλο τουρισμού είναι συγγενές φιλοσοφικά με όλα αυτά τα κινήματα που αμφισβητούν την μέχρι τώρα πορεία της ανθρωπότητας.
Ο αγροτουρισμός αποτελεί μια τίμια οικονομική δραστηριότητα η οποία στην χώρα μας γεννήθηκε από πρωτοπόρους - εμπνευσμένους από αειφορικές συμπεριφορές - ανθρώπους.
Οι άνθρωποι του αγροτουρισμού κατά κανόνα αρνήθηκαν να υποκύψουν στο στενό ατομικό συμφέρον, εγκατέλειψαν πολλές φορές πολλά υποσχόμενες καριέρες και προτίμησαν ένα τρόπο ζωής φιλικό προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Έτσι ο Ελληνικού τύπου αγροτουρισμός προικίστηκε με ένα εξαιρετικής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό.
Επιλέγει αντί των εισαγόμενων βιομηχανικών προϊόντων και τροφίμων την επιστροφή στην τοπική παραγωγή και αξιοποίηση ντόπιων προϊόντων, την αποφυγή των μεγάλων οικονομικών μονάδων, την υιοθέτηση και εναλλακτικών μορφών συναλλαγής. (παράδειγμα στον Ξενώνα Απόσκεπος, ο επισκέπτης μπορεί να "εξοφλήσει" χωρίς χρήματα την διαμονή του, ανταλλάσσοντας την με την περίσσεια ενός προϊόντος ή υπηρεσίας που διαθέτει. Ενδεικτικά αναφέρουμε ελαιόλαδο, μούργα, τυριά, κρέας ή και άλλα προϊόντα και όχι μόνο τρόφιμα αλλά και ξενοδοχειακό εξοπλισμό, υπηρεσίες ή εθελοντική εργασία κατά την διάρκεια του καλοκαιριού όπως βαφή, λοιπές εργασίες συντήρησης υποδομών)
Ο αγροτουρισμός προκρίνει νέες τουριστικές συμπεριφορές και στην θέση του πελάτη τοποθετεί τον φιλοξενούμενο επισκέπτη , στην θέση του bed and breakfast την βιωματική γνωριμία με τον αγροτικό χώρο και τις αγροτικές ασχολίες, τα πολιτισμικά στοιχεία και τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του τόπου, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της υπαίθρου. Στην θέση της άναρχης τουριστικής ανάπτυξης τις ήπιες παρεμβάσεις και έργα υποδομής μικρής κλίμακας, με περιβαλλοντική ευαισθησία και αγάπη.
Αφουγκράζεται την κοινωνία και μπολιάζει την καθημερινότητα του με ότι καλό έχουν να επιδείξουν τα κινήματα αλληλεγγύης.
Ο αγροτουρισμός στην χώρα μας είναι πια ώριμος για την πανελλαδική δικτύωση του, σπάζοντας τα όρια του ατομισμού και υιοθετώντας λογικές του συνεργατισμού και της αλληλέγγυας οικονομίας.
Κάθε αγροτουριστική μονάδα μπορεί να είναι η απαρχή μιας οικοκοινότητας στην πράξη.