Αμφισβητούμε το κυρίαρχο μοντέλο ανάπτυξης, κατανάλωσης, κοινωνικής οργάνωσης …. ή δυο – τρία πράγματα που θέλω από αυτήν (την Αριστερά)

  – αντίλογος στην τρεχουσα  επικαιρότητα  της έντασης και του ακροδεξιού παροξυσμού.

Λιούζας Στέφανος      13/5/2013

Βασιλειάδα Καστοριάς  τηλ 6978776325.

1) DASHBOARD OF SUSTAINABILITY. Στην Συνδιάσκεψη του Ρίο για το περιβάλλον το 1992, συζητήθηκε και  το 2002 στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής παρουσιάστηκε το μαθηματικό μοντέλο "DASHBOARD OF SUSTAINABILITY" μέτρησης  της λεγόμενης ανάπτυξης.

Είναι ένα μοντέλο που εισάγει οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διοικητικά μεγέθη και παράμετρες και εξάγει ένα σύνθετο δείκτη  «αειφόρου ανάπτυξης». Μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστο οδηγό σύνταξης τοπικών και περιφερειακών προγραμμάτων  δράσης, με πραγματικές ανάγκες και δυνατότητες και βασικά με ευρεία  συμμετοχή των πολιτών.

Μπορούν να αντικατασταθούν  έτσι, οι μέχρι σήμερα δείκτες μέτρησης της ανάπτυξης που δεν έχουν σχεδόν σχέση με την πραγματικότητα ( η απάτη του ΑΕΠ για παράδειγμα).

2) Νέες τεχνολογίες. Ορίζουμε, ίσως και στα πλαίσια του παραπάνω προγράμματος αλλά και αυτόνομα χρήσιμους, δείκτες που θα εκτιμούν τις προς εφαρμογή νέες τεχνολογίες, όπως:

α) θα επιφέρουν μόνο θετικά αποτελέσματα, χωρίς οποιαδήποτε βλάβη ή παρενέργεια (στο περιβάλλον, στην υγεία, οπουδήποτε),  θα είναι ικανές να αυτοδιορθώνονται και να προσαρμόζονται  από μόνες τους, ώστε να «λειτουργούν» άριστα.

β) θα πρέπει να είναι «οικονομικές», φθηνές, ( παρόλο που είναι ίσως δυσκολότερο  να εφαρμοστεί αυτός ο δείκτης στην πράξη).

Να ισχύουν  οι δείκτες, άμεσα για τις νέες  εφαρμογές και αναδρομικά για παλιότερες.( Με ορίζοντα ορισμένου χρόνου απόσυρσης, όσων «χτυπούν κίνδυνο»).

 3) Επικερδής γεωργία. Διαμορφώνουμε ένα  πλαίσιο που θα καθιστά την γεωργία και  κτηνοτροφία, επικερδές και προσοδοφόρο επάγγελμα.  (Σήμερα θεωρείται και είναι υποβαθμισμένο, στερείται ζωτικότητας και προοπτικής… κανένας γονιός δεν το επιθυμεί για το παιδί του…και το οποίο παράλληλα,  εν τω μεταξύ, τροφοδοτεί  κύκλους εργασιών με δις ευρώ κέρδη, σε πλήθος επιχειρήσεων).

Ο λεγόμενος εκσυγχρονισμός της γεωργίας , δεκαπλασίασε από το 1960 το κόστος παραγωγής και σκόρπισε αμέτρητους τόνους τοξικά και δηλητήρια στην επιδερμίδα της γης, στεριά, αγροτική γη, γλυκά νερά και θάλασσα , οξείδωσε σχεδόν ανεπιστρεπτί το περιβάλλον και  απέφερε, εν τέλει, για τον αγρότη … ελάχιστη μείωση του εργάσιμου χρόνου του και  πενιχρή , έως μέτρια  οικονομική ωφέλεια.

Η προοπτική αυτή είναι δυνατή γιατί:

α) στην γεωργία η παραγωγική δυνατότητα βρίσκεται (ή πρέπει και μπορεί) στα χέρια  του γεωργού.

β) η γεωργία παρέχει τροφή,  πράγμα θεμελιώδες για την ζωή μας.

Υπάρχει σήμερα συσσωρευμένη  τεχνογνωσία  στις φυσικές, οικολογικές, βιολογικές, ολιστικές, μέθοδες καλλιέργειας (χωρίς χημικά, φυτοφάρμακα, λιπάσματα και τεράστιες σπατάλες και καταναλώσεις ενέργειας) που τείνουν στην μείωση έως την  ελαχιστοποίηση των εισροών. Είναι ικανές, να επιδείξουν δυναμικές   - αρκετά ανώτερες  από  τα συμβατικά συστήματα -  που  βελτιώνουν  κατά πολύ την ποιότητα,  την ποσότητα  και την σταθερότητα στην  γεωργοκτηνοτροφική παραγωγή και κυρίως  συμβάλλουν αποφασιστικά στην φυσική ισορροπία και διάρκεια. Μπορούν εν κατακλείδι να απαντήσουν θετικά στην ικανότητα τους να θρέψουν τον πλανήτη. Δεν υπάρχει η αυταπάτη της γενικευμένης  άμεσης εισαγωγής αυτών των μεθόδων αλλά έχοντας υπόψη τους δείκτες της πιο πάνω  παραγράφου, αισιοδοξώ.

Απαιτείται, πλατιά εκλαΐκευση της υπάρχουσας τεχνολογίας και τεχνογνωσίας και ίσως, ενδεικτική παραδειγματική εφαρμογή τους  άμεσα (υποδειγματικά αγροκτήματα, Πανεπιστήμια, κλπ)  ώστε να είναι  αφετηρίες  αληθινής απελευθέρωσης των αγροτών. Μπορούμε να κάνουμε  πολλά πάνω σε αυτό !

Και πρακτικά δρώντας  ας υποψιαστούμε και κάτι από το …Αμερικανικό  μοντέλο!

(Οι ΗΠΑ,  με ισχυρή οικονομία και ανεπτυγμένη γεωργία, ακολουθούν, με το λεγόμενο Farm Bill, ισχυρή πολιτική στήριξης του αγροτικού τομέα, παρέχοντας στους αγρότες τριών ειδών επιδοτήσεις.

Πρώτον, "σταθερή επιδότηση" (fixed decoupled payment) την οποία λαμβάνουν κάθε χρόνο όλοι οι αγρότες για κάθε επιτρεπτή από το αγροτικό πρόγραμμα σοδειά, δεύτερον, "συμπληρωματική επιχορήγηση" (loan deficiency programme) που υπολογίζεται ως διαφορά μεταξύ μιας καθορισμένης κατά περιοχή τιμής και της τιμής που διαμορφώνεται στην αγορά και, τέλος, "αντικυκλικές πληρωμές" (new counter-cyclical payments) όταν το συνολικό εισόδημα του αγρότη είναι χαμηλότερο από την επιθυμητή τιμή (target price) ενός προϊόντος).

 4) Προστατεύουμε τις τοπικές κοινωνίες. Ήδη έχουμε κατάρρευση του σημερινού μοντέλου Αυτοδιοίκησης και παρά την φαινομενική βελτίωση ορισμένων παραμέτρων, έχουμε απόλυτη αποξένωση  των πολιτών και σε περιοχές της υπαίθρου σχεδόν πλήρη αφανισμό οικισμών και μικρών κοινοτήτων. (Δεν θέλω να υποβαθμίσω πρωτοβουλίες, αυταπάρνηση, πολλή δουλειά και κόπους αιρετών στην αυτοδιοίκηση ).

Συμφωνώ με αιτήματα που έχουν διατυπωθεί ήδη: Δεν μεταβιβάζουμε αρμοδιότητες από τα κάτω προς τα  πάνω και πιο «μακριά»,  απεναντίας διεκδικούμε.

Δεν συναινούμε στην διαδικασία αποξένωσης (ή αλλοτρίωσης) των τοπικών σχηματισμών και κοινωνιών, δεν αποδεχόμαστε τα κέντρα λήψης των αποφάσεων να απομακρύνονται από τους πολίτες.

Ενισχύουμε  τις δυνατότητες άσκησης της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας, της αυτοκυβέρνησης, του κοινωνικού ελέγχου…

Διευκολύνουμε την αναζήτηση σε μορφές οικογενειακής, συνεταιριστικής και κοινοτιστικής παραγωγής.

Διεκδικούμε  θεσμοθετημένα υποχρεωτικά συμβούλια οικισμών, γειτονιάς και συνοικίας (που μπορούν εν πολλοίς να ενεργοποιήσουν τους πολίτες).

Υιοθετούμε τα πιο οικολογικά, οικονομικά, και πιο μικρά μεγέθη, για να βελτιώσουμε θετικά  την άμεση συμμετοχική δημοκρατία, την άνθιση των μικρότερων κοινωνιών, την αυτονομία τους.

Άρα απόλυτη ανατροπή του υπάρχοντος, ανύπαρκτου μοντέλου  Αυτοδιοίκησης.

Είναι μια άλλη, πιο ανοικτή ματιά στο μεγάλο πρόβλημα της τοπικής κοινωνικής  οργάνωσης και συμμετοχής.

5) Η δεύτερη αρχή της θερμοδυναμικής, και ο…  έρωτας. Ο έρωτας  υπόκειται και αυτός  στις συνέπειες  της θερμοδυναμικής  στην δεύτερη αρχή της , στον γνωστό νόμο της εντροπίας.

Η κατασπατάληση, η άσκοπη και άχρηστη υπερκατανάλωση  της διαθέσιμης ενέργειας ενός εκάστου (οι μεγάλες τριβές δηλαδή στο  ερω-σύστημα), συμβάλουν στην γρήγορη  εντροπιακή επιδείνωση του έρωτα.

Ο αμοιβαίος σεβασμός, η διαρκής «καλλιέργεια» της σχέσης, η «κατανάλωση» μόνο από πηγές που μπορούν να αναπαραχθούν, και πέρα από τα  προηγούμενα «σεμνότυφα», με δυο κουβέντες, να τα «βρίσκουν εύκολα», είναι μια φυσική  μέθοδος  διεύρυνσης της διάρκειας του έρωτα.  Διαμορφώνονται δηλαδή όροι ελαχιστοποίησης των τριβών και… επιβραδύνεται η διαδικασία  της εντροπίας στο σύστημα.

Είμαστε ικανοί  να ξεπεράσουμε την μαύρη τρύπα της ενεργειακής επιδείνωσης (ενέργεια με υψηλή εντροπία), μέχρι και την εκ νέου αναγέννηση και αναπαραγωγή της (φαινόμενο της …άσπρης τρύπας – big bang !) και τότε χαρά στον έρωτα διαρκούς ανατροφοδότησης  και τους θεούς του!

Οι οικονομολόγοι της αγοράς (νεοφιλελεύθεροι έως και  μαρξιστές), αυτά τα απλά, φαίνεται ότι τα αγνοούν ή τα προσπερνούν ως «εμπειρικά». Χρειάζεται μόνο   να αντιληφθούν – να αντιληφθούμε όλοι μας - το μεγαλείο της «νοημοσύνης»(;) και των δυνατοτήτων ενός απλού, αναβιωτικού φωτοσυνθετικού βακτηρίου, που με την δραστηριότητα του εντείνει την συγκέντρωση ενέργειας και υποκινεί την διαδικασία αναγέννησης !  Η φύση  μας δείχνει λύσεις !

Αν χρησιμοποιήσουμε  και στην οικονομική θεωρία, τους βιοφυσικούς παράγοντες τότε η δεύτερη αρχή της θερμοδυναμικής δηλαδή ο νόμος της εντροπίας είναι ένα καλό εργαλείο που δείχνει ότι η αγορά  (ή τα γνωστά μοντέλα της διαρκούς  μεγέθυνσης), δεν είναι και ο καλύτερος διαχειριστής  των πλανητικών πόρων, ο οδηγός της ανάπτυξης, θεμέλιο στην  συνέχεια του ανθρώπινου πολιτισμού. 

Η οικονομική διαδικασία, η παραγωγή,  βρίσκεται σε στενή αλληλεξάρτηση με τους περιβαλλοντικούς πόρους.  

Εμείς του οικολογικού σοσιαλισμού ή της σοσιαλιστικής οικολογίας, αμφισβητούμε την κυρίαρχη οικονομία της αγοράς, της ανταλλακτικής αξίας.

Προσδοκούμε σε μια Αριστερή - οικολογική οικονομία, της αξίας χρήσης, στην βέλτιστη κλίμακα σε σχέση με το οικοσύστημα. 

Αναδιατυπώνουμε έννοιες όπως: αποτελεσματικότητα, παραγωγικότητα, κόστος, κέρδος.

Διατυπώνουμε ένα εναλλακτικό βιοοικονομικό πρόγραμμα όπου η τροφή , η υγεία και το περιβάλλον, δεν μπαίνουν  κάτω από τις αρχές του ανταγωνισμού. Παράλληλα  περικόπτουμε περιττές επιβαρύνσεις που καταβροχθίζουν τους πόρους, την  ενέργεια τοσο του πλανητικού, οσο και του κοινωνικοοικονομικου μας συστήματος και την  ικμάδα της κοινωνίας μας.

Μειώνουμε την απόσταση  της φτώχειας από την υπερκατανάλωση και σπατάλη.

Πετυχαίνουμε μέσα από μια εναλλακτική, γεωργία  την επάρκεια διατροφικών πόρων  για όλους. Μια γεωργία που παράγει τρόφιμα πρώτα από όλα. (Με την ευκαιρία,  ας σταματήσουν στον χώρο μας  και οι …παρλαπίπες για τα λεγόμενα «βιοκαύσιμα»).

Εφαρμόζουμε τεχνολογίες εξοικονόμησης  ενεργειακών πόρων και προωθούμε τις ανανεώσιμες μορφές και νέες τεχνολογίες μακράς χρήσης (στον αντίποδα της μιας χρήσης).

Το περιβάλλον βρίσκεται ήδη σε έκτακτη κατάσταση και η κάθε είδους ανάπτυξη θα είναι σύμφωνη με την ζωτική ανάγκη διάσωσης του. Οι ρυπογόνες  μορφές παραγωγής και όσες «παίζουν» στα όρια  της «αρχής της πρόληψης» (δεν υπάρχουν δηλαδή αξιόπιστες λύσεις απορρύπανσης),  είναι αναγκαίο να σταματούν.

6) Καταργούμε κάθε νόμο που υπερβαίνει την μια γενιά, με υποχρεωτική  επανεξέταση και δυνατότητα συνέχειας του.

7) Έχουμε δικαίωμα σε ένα φυσιολογικό επίπεδο ζωής, πρέπει να έχουμε την δυνατότητα, το δικαίωμα  να κερδίζουμε  την ζωή μας με την προσφορά μας στην κοινωνία. (Είναι πολύ σφικτός ο δεσμός ανάμεσα στο δικαίωμα για εισόδημα και στο δικαίωμα για εργασία, ας ξαναθυμηθούμε το κατώτερο  εγγυημένο εισόδημα για ολους… ).

8) Μειώνουμε  τις ώρες  εργασίας («ο χρόνος εργασίας παύει και πρέπει να παύει να είναι το μέτρο της αξίας χρήσης» Κ. Μαρξ).

9) Προχωράμε,  σε μια νέα ενότητα των δυνάμεων της εργασίας, της παραγωγής, του πολιτισμού, της διανόησης,  της νεολαίας, της κοινωνικής και πολιτικής Αριστεράς, «στη ρότα της ράγας» τους,  και … βγαίνουμε από συντεταγμένες του κεφαλαίου, διαμορφώνουμε εναλλακτικό κοινωνικό σχέδιο, ιδιοποιούμαστε τον κλεμμένο χρόνο μας, παρεμβαίνουμε ώστε να εμποδίσουμε την αγορά να διαχειριστεί τον απελευθερωμένο μας χρόνο μέσω της εμπορευματοποίησης των αναγκών…

10) Διασυνδέουμε τα διάφορα πολιτιστικά και πολιτισμικά  δίκτυα και πρωτοβουλίες, και απολαμβάνουμε  συμμετέχοντας, τις δημιουργίες, τις καινοτομίες και τις πρωτοποριακές αναζητήσεις  τους.

Συνδιαμορφώνουμε με την κοινωνία ,  πάντα σε αγαστή συνεργασία.

Επιμύθιο 1: εν τέλει θέλω αρκετά  και πιο πολλά…

Επιμύθιο 2: Η οικολογία δεν είναι  απλά παράμετρος ή γαρνιτούρα, ενός  εναλλακτικού προγράμματος, είναι η ψυχή σήμερα για  την δική μας Αριστερά και όλο το πολιτικό της πρόταγμα, πρόγραμμα  και καθημερινή διαχείριση. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για βαθιούς μετασχηματισμούς, ικανούς να μας οδηγήσουν πέρα από τα ασφυκτικά όρια του καπιταλισμού. Η απελευθέρωση  της φύσης και του ανθρώπου  και η οικολογική αναδιάρθρωση της κοινωνίας έχουν απόλυτη συνάφεια  μεταξύ τους και  συνάμα, απόλυτη ασυμβατότητα με την οικονομία της αγοράς… Δεν  είναι υπόθεση τεχνοκρατική, δεν επιβάλλεται  αυταρχικά. Ο αυτοπεριορισμός των αναγκών  και ο δημοκρατικός επαναπροσδιορισμός της λεγόμενης ανάπτυξης  είναι μια μελλοντική εικόνα. Ανησυχούμε πολιτικά και αγωνιζόμαστε συλλογικά, ώστε να μικραίνουν οι μέχρι σήμερα αρνητικές συνέπειες για το περιβάλλον και να αποκαταστήσουμε  στην πορεία έναν αξιοβίωτο κόσμο.   

Θέλει επιμονή, τολμηρές αποφάσεις, πρωτοποριακές δράσεις, και νεολαιίστικο ενθουσιασμό για να το κατορθώσουμε συλλογικά αυτό.

Και τα μνημόνια θα μνημονεύονται μόνο ως  επώδυνο μεν αλλά ολιγόχρονο σκοτεινό παρελθόν …