Έντυπη Έκδοση
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 18 Μαΐου 2013
Οι βαθμίδες της κρίσης
Ο περιορισμός των συζητήσεων στην αυστηρά οικονομική όψη αυτού του ακήρυχτου πολέμου, του οποίου έχουμε την οδυνηρή εμπειρία, εμποδίζει τους περισσότερους από μας να διακρίνουμε την αληθινή φυσιογνωμία της λεγόμενης κρίσης - στην πραγματικότητα, πρόκειται για τρεις διαφορετικές μορφές κατάστασης συναγερμού, η μία μέσα στην άλλη τρόπον τινά, σαν ρώσικες κούκλες.
Ασφαλώς, στο επίπεδο του άμεσα αισθητού κυριαρχεί η εξαθλίωση και η ραγδαία συρρίκνωση των εισοδημάτων· κυριαρχούν οι πτωχεύσεις των επιχειρήσεων, οι απολύσεις και οι εικόνες των αστέγων κι εκείνων που ψάχνουν για τρόφιμα στα σκουπίδια - όμως αυτό δεν σημαίνει ότι, στο βάθος, δεν εκδηλώνεται, πολλαπλώς, μια κρίση απείρως πιο ουσιαστική, που σχετίζεται με την κατάρρευση του σεβασμού και των ιδανικών, των προτύπων και των αξιών, της λογικής και των δυνατοτήτων να είναι κανείς κύριος της μοίρας του. Αυτή η δεύτερη κρίση είναι ηθική και πνευματική, η δε αντιμετώπισή της μοιάζει ακόμη πιο δύσκολη απ' ό,τι ο χειρισμός του οικονομικού ναυαγίου, εφ' όσον, απλούστατα, δεν έχει γίνει καν η διάγνωσή της.
Αναπόφευκτα, η ηθική κρίση εξερράγη σε όλο της το μεγαλείο μετά τη διάλυση των ψευδαισθήσεων που είχαν καλλιεργηθεί την εποχή της φούσκας, όταν οι αρπαχτές και το λαϊφστάιλ έσπαγαν τα ταμεία: η οικονομική κρίση προκάλεσε την όντως εντυπωσιακή αποκάλυψη της κενότητας του μοντέλου που είχε υιοθετηθεί, όχι τόσο του οικονομικού μοντέλου όσο του ψυχολογικού, εκείνου που απαιτούσε να παραιτηθεί κανείς το ταχύτερο από κάθε ενδοιασμό και απ' οτιδήποτε ιερό ή όσιο, ώστε να επιπλεύσει σε μια επιφάνεια που τη σάρωναν οι προβολείς της ευημερίας και της Γιουροβίζιον, του ενισχυμένου μικροαστικού κιτς και της τηλεακροαματικότητας, του ψευτοχολιγουντιανού σκηνικού και του βλαχομπαρόκ των αμέτρητων events, τέλος όλου εκείνου του πολιτικού τριτοκοσμικού σουρεαλισμού των σκανδάλων και της διαφθοράς.
Και υπάρχει μια τρίτη κρίση, εκείνη της ταυτότητας, για την οποία επίσης δεν γίνεται λόγος ποτέ. Υπό το λάβαρο της θεραπείας του οικονομικού προβλήματος, η ταυτότητα ξεπουλιέται κι αυτή όσο όσο. Με την εκτάκτως και διά της βίας επιβεβλημένη υπακοή σε συμπεριφορές ολότελα αταίριαστες σ' έναν μεσογειακό λαό κατά το ήμισυ «δυτικό», κατά το ήμισυ «ανατολίτη» -και άρα, δήθεν, καθυστερημένο-, η σύγχυση ως προς το ποιοι είμαστε, προς τα πού πηγαίνουμε και γιατί, έχει προσλάβει διαστάσεις κυριολεκτικά κωμικοτραγικές, αρχής γενομένης από τα ρίγη συγκίνησης για τα 17.000.000 τουριστών που η ελληνική ύπαιθρος, έχοντας ανοίξει και πάλι τα πόδια της, περιμένει ν' αφήσουν την ελεημοσύνη και τα σκουπίδια τους.
Ο περιορισμός των συζητήσεων στην αυστηρά οικονομική όψη αυτού του ακήρυχτου πολέμου, του οποίου έχουμε την οδυνηρή εμπειρία, εμποδίζει τους περισσότερους από μας να διακρίνουμε την αληθινή φυσιογνωμία της λεγόμενης κρίσης - στην πραγματικότητα, πρόκειται για τρεις διαφορετικές μορφές κατάστασης συναγερμού, η μία μέσα στην άλλη τρόπον τινά, σαν ρώσικες κούκλες.
Αναπόφευκτα, η ηθική κρίση εξερράγη σε όλο της το μεγαλείο μετά τη διάλυση των ψευδαισθήσεων που είχαν καλλιεργηθεί την εποχή της φούσκας, όταν οι αρπαχτές και το λαϊφστάιλ έσπαγαν τα ταμεία: η οικονομική κρίση προκάλεσε την όντως εντυπωσιακή αποκάλυψη της κενότητας του μοντέλου που είχε υιοθετηθεί, όχι τόσο του οικονομικού μοντέλου όσο του ψυχολογικού, εκείνου που απαιτούσε να παραιτηθεί κανείς το ταχύτερο από κάθε ενδοιασμό και απ' οτιδήποτε ιερό ή όσιο, ώστε να επιπλεύσει σε μια επιφάνεια που τη σάρωναν οι προβολείς της ευημερίας και της Γιουροβίζιον, του ενισχυμένου μικροαστικού κιτς και της τηλεακροαματικότητας, του ψευτοχολιγουντιανού σκηνικού και του βλαχομπαρόκ των αμέτρητων events, τέλος όλου εκείνου του πολιτικού τριτοκοσμικού σουρεαλισμού των σκανδάλων και της διαφθοράς.
Και υπάρχει μια τρίτη κρίση, εκείνη της ταυτότητας, για την οποία επίσης δεν γίνεται λόγος ποτέ. Υπό το λάβαρο της θεραπείας του οικονομικού προβλήματος, η ταυτότητα ξεπουλιέται κι αυτή όσο όσο. Με την εκτάκτως και διά της βίας επιβεβλημένη υπακοή σε συμπεριφορές ολότελα αταίριαστες σ' έναν μεσογειακό λαό κατά το ήμισυ «δυτικό», κατά το ήμισυ «ανατολίτη» -και άρα, δήθεν, καθυστερημένο-, η σύγχυση ως προς το ποιοι είμαστε, προς τα πού πηγαίνουμε και γιατί, έχει προσλάβει διαστάσεις κυριολεκτικά κωμικοτραγικές, αρχής γενομένης από τα ρίγη συγκίνησης για τα 17.000.000 τουριστών που η ελληνική ύπαιθρος, έχοντας ανοίξει και πάλι τα πόδια της, περιμένει ν' αφήσουν την ελεημοσύνη και τα σκουπίδια τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου