Η ιδεολογία της «ανάπτυξης» και το πρόταγμα της αποανάπτυξης

Η ιδεολογία της «ανάπτυξης» και το πρόταγμα της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, σαν απάντηση στην «ανάπτυξη» της ELDORADO στη Χαλκιδική.
Το παρακάτω κείμενο ήταν η εισήγηση του Γιώργου Κολέμπα στο θέμα «Η υποτιθέμενη λύση της «Πράσινης» ανάπτυξης και η προοπτική της αποανάπτυξης / τοπικοποίησης» στο 10ήμερο αγώνα των Σκουριών.

Πρώτα-πρώτα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τι θεωρούν «αυτοί»[1] σαν «ανάπτυξη:

Σύμφωνα με τον FAO, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων: 1,3 δισεκατ. τόνοι τροφίμων καταλήγουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια και τις χωματερές, χωρίς να καταναλωθούν. Για να παραχθεί όλη αυτή η πεταμένη τροφή καλλιεργούνται κάθε χρόνο από τους αγρότες 14 δισεκ. στρέμματα, δηλαδή το 28% των συνολικών καλλιεργούμενων εδαφών. Όλη αυτή η διαδικασία θεωρείται για «αυτούς» ανάπτυξη και πρόοδος, διότι όλη αυτή η πεταμένη παραγωγή και εργασία έχει συμβάλει στην αύξηση του ΑΕΠ των χωρών και του παγκόσμιου ΑΕΠ, καθώς και στην κερδοφορία κάποιων λίγων.

Αντίθετα, 800 εκατομ. μικροκαλλιεργητών -που παράγουν και μέρος αυτής της πεταμένης τροφής- υποσιτίζονται ή πεινάνε, επειδή τα προϊόντα τους εξάγονται και δεν καταναλώνονται από τους ίδιους. Αν αυτοί οι μικροκαλλιεργητές παρήγαγαν για τον εαυτό τους και τις κοινότητές τους, ικανοποιώντας τις ανάγκες σίτισής τους ανταλλάσσοντας μεταξύ τους, επειδή αυτό δεν θα φαινόταν στο ΑΕΠ- αφού δε θα πουλούσαν ή θα αγόραζαν την τροφή τους –θα εθεωρείτο από «αυτούς» οπισθοδρόμηση και όχι πρόοδος.


Ένα 2ο παράδειγμα, το οποίο δείχνει καθαρά πόσο επιβαρύνει το περιβάλλον και πόσο αυξάνει το οικολογικό αποτύπωμα η παγκοσμιοποιημένη παραγωγή και κατανάλωση: για να παραχθεί σήμερα ένα παντελόνι Τζιν, που είναι το παντελόνι το οποίο φοριέται περισσότερο και παντού, τα συστατικά του έχουν ταξιδέψει κατά μ.ό. 19.000 χιλιόμ. πάνω στη γη. Αλλού π.χ. παράγεται το βαμβάκι, αλλού εκκοκίζεται, αλλού μετατρέπεται σε νήμα και ύφασμα, αλλού παράγονται τα κουμπιά του ή τα φερμουάρ, αλλού ράβονται όλα μαζί στο τελικό προϊόν και αλλού πουλιέται φθηνά ανά τον κόσμο.

Για όλο αυτό το ταξίδι ξοδεύεται τόση ενέργεια και έχουμε τόσες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που η συμβολή του στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και την επακόλουθη κλιματική αλλαγή είναι τεράστια. Άρα είναι τεράστιο και το οικολογικό του κόστος, όμως επειδή δεν πληρώνεται, δεν φαίνεται πουθενά και δεν ενσωματώνεται στην τιμή του. Αν ενσωματωνόταν δεν θα μπορούσε να το αγοράσει κανείς και θα φαινόταν πόσο αδιέξοδος είναι ο σημερινός τρόπος παραγωγής του. Αντίθετα αν η ενδυμασία παραγόταν με τον παλιό τρόπο, στον αργαλειό ή στα τοπικά κλωστοϋφαντουργεία, τότε θα θεωρούνταν οπισθοδρόμηση.

Ένα 3ο παράδειγμα, που δείχνει και το αδιέξοδο της «πράσινης ανάπτυξης», αν αυτή δε συνδεθεί με τον αντικαταναλωτισμό και το ξεπέρασμα των αγορών και των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και κατανάλωσης: ο νέος πρόεδρος του Κ.Κ.Κίνας υποσχέθηκε- στο τελευταίο συνέδριο του κόμματος όπου εκλέχθηκε-ότι μέχρι το 2020 θα διπλασιάσει την αγοραστική δύναμη του μέσου Κινέζου καταναλωτή. Αυτό σημαίνει ότι μια πολυπληθής οικονομική ελίτ και μεσαία τάξη θα κάνει δικό της το δυτικό μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης. Σημαίνει π.χ. ότι όχι μόνο ένα αυτοκίνητο αλλά και περισσότερα ανά νοικοκυριό και στην Κίνα.

Ακόμα και αν όλα αυτά τα αυτοκίνητα είναι αντιρρυπαντικής τεχνολογίας(πράσινης ανάπτυξης δηλαδή), τα υλικά που θα χρειασθούν για να κατασκευασθούν και η ενέργεια για να κινηθούν θα είναι τέτοιου όγκου, που θα τινάξουν στον αέρα και τα τελευταία αποθέματα των ορυκτών καυσίμων του πλανήτη. Οι δε αντίστοιχες εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα θα οξύνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου σε τέτοιο βαθμό, ώστε η κλιματική καταστροφή θα είναι σίγουρο γεγονός μέχρι το 2050.

Την κλιματική αλλαγή δε θα μπορέσει να την αναχαιτήσει ούτε η «πράσινη ανάπτυξη», από τη στιγμή που θα διέπεται από την καπιταλιστική λογική. Αν π.χ. συνεχίζει να αυξάνεται η ζήτηση σε ενέργεια, σε καμιά περίπτωση δε θα μπορεί να καλυφθεί αυτή από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας(ΑΠΕ).

Το 2050 –για να έχουμε αναστρέψιμη κλιματική αλλαγή-θα πρέπει το 90% της απαιτούμενης τότε ενέργειας να καλύπτεται από ΑΠΕ . Θα είναι πρακτικώς αδύνατο να επιτευχθεί αυτό, αν δεν υπάρξει μείωση της ζήτησης, μείωση της βιομηχανικής παραγωγής και κατανάλωσης. Αν δεν υπάρξει αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου, ιδίως στις «αναπτυγμένες» χώρες. Γιατί δε μπορεί να απαιτήσει κανείς από τις «φτωχές» χώρες να μην επιδιώξουν τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων τους.

Φάνηκε καθαρά τα χρόνια μετά τις συμφωνίες του Κυότο. Οι κυβερνήσεις που υπόγραψαν το πρωτόκολλο, συμφώνησαν ότι θα μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου μέσα από την αγορά και εξαγορά ρύπων. Στην 20ετία που ακολούθησε όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε μείωση, αλλά είχαμε αντίθετα αύξηση των εκπομπών. Η «πράσινη ανάπτυξη» και το «πράσινο» New Deal, που προτείνουν οι Ευρωπαίοι Πράσινοι σαν λύση στην οικολογική και οικονομική κρίση, δε μπορεί να είναι η απάντηση από τη στιγμή που όλα θα καθορίζονται μέσω των «αγορών».

Βλέπουμε δηλαδή ότι και αν ένα μεγάλο μέρος του κεφαλαίου μετατραπεί σε «πράσινο» και κάνει «πράσινες» επενδύσεις, αλλά θα οργανώνει την κερδοφορία του με βάση την παγκοσμιοποιημένη αγορά, την ιδιοκτησία και τον εταιρικό τρόπο παραγωγής και διανομής για μεγιστοποίηση κερδών, δεν θα είναι μακροπρόθεσμη λύση. Το μόνο που θα καταφέρει ίσως θα είναι να δώσει μια χρονική παράταση στο αδιέξοδο, το οποίο αδιέξοδο μπαίνει από τα όρια του συνολικού πλανητικού οικοσυστήματος.

Ας δούμε όμως και ένα 4ο παράδειγμα που αφορά και στην Ελλάδα και ιδίως στη Χαλκιδική: πού κρύβεται το πραγματικό ELDORADO σε χρυσό και ασήμι; Στα ηλεκτρονικά απορρίμματα. Κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρονικών συσκευών 320 τόνοι χρυσού, αξίας 16 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς και 7.500 τόνοι αργύρου, αξίας 5 δισ.

Από όλο αυτό το χρυσάφι ανακτάται σήμερα μόλις το 10 με 15 τοις εκατό, ενώ το υπόλοιπο καταλήγει στις χωματερές, συσκευές που πάνε στα σκουπίδια περιέχουν 40 με 50 φορές περισσότερο χρυσό από ίση μάζα μεταλλεύματος που βγαίνει από τα ορυχεία, με τις γνωστές τραγικές μεθόδους που καταστρέφουν δάση, δηλητηριάζουν νερά κλπ. Ένας τόνος πλακέτες ηλεκτρονικών κυκλωμάτων περιέχει 200 γραμμάρια χρυσού και ένας τόνος κινητών τηλεφώνων περιέχει 300 γραμμάρια. Συγκριτικά, ένας τόνος μεταλλεύματος χρυσού περιέχει στην καλύτερη περίπτωση μόλις 5 γραμμάρια καθαρού μετάλλου.

Επίσης οφείλουμε να διορθώσουμε την εντύπωση που πιθανόν δημιουργείται ότι ο χρυσός είναι ένα μέταλλο που αναζητείται και εξορύσσεται χάρη των εφαρμογών του στη βιομηχανία. Aς μην ξεχνάμε ότι μόνο ένα 12% του χρυσού που εξορύσσεται ετήσια χρησιμοποιείται στη βιομηχανία και σε άλλες εφαρμογές, γύρω στο 74% πηγαίνει στην κατασκευή κοσμημάτων και 14% αποθηκεύεται ως «επένδυση» από ιδιώτες, οργανισμούς ή κρατικές τράπεζες.

Υπάρχουν, λοιπόν μέθοδοι εναλλακτικές της εξόρυξης αλλά δεν ικανοποιούν τη βουλιμική όρεξη των καπιταλιστών επενδυτών για υπερκέρδη. Οπότε η προτιμώμενη μέθοδος από αυτούς είναι η εξόρυξη. Η καταστροφή της γης και των ανθρώπινων κοινοτήτων είναι παράπλευρες απώλειες που δικαιολογούνται από το φετίχ της ανάπτυξης.

Αλλά ας μιλήσουμε και λίγο γενικότερα. Σήμερα το δόγμα για συνεχή ανάπτυξη-μεγέθυνση-επέκταση έχει γίνει ιδεολογία, σχεδόν θρησκεία. Οι ιερείς αυτής της θρησκείας είναι οι κάθε είδους επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι η επιστήμη θα έχει τις λύσεις σε όλα τα μελλοντικά προβλήματα της ανθρωπότητας. Οι αρχιερείς της είναι βέβαια οι καθεστωτικοί οικονομολόγοι. Αυτοί υποστηρίζουν ότι το σημερινό οικονομικό σύστημα μπορεί να αυξάνεται απεριόριστα. Παρουσιάζουν μια καμπύλη της οικονομίας που αυξάνεται εκθετικά-θα λέγαμε στα μαθηματικά-και πάει προς τα πάνω, προς το άπειρο. Κάτι τέτοιο είναι όμως αδιανόητο.

Αποσιωπούν το γεγονός ότι το οικονομικό σύστημα είναι ένα υποσύστημα του πλανητικού οικοσυστήματος. Και το τελευταίο είναι αποδεδειγμένα πεπερασμένο. Έχει περιορισμένες δυνατότητες και διαθέτει συγκεκριμένους πόρους βάζοντας όρια και στο υποσύστημα που είναι η ανθρώπινη οικονομία. Για να μη μιλήσουμε και για τις περιορισμένες δυνατότητες του ίδιου του ανθρώπου σαν εργαζόμενου. Δε γεννιέται ο άνθρωπος μόνο για να δουλεύει, έχει και άλλες ποιοτικές ανάγκες να επιδιώξει.

Αλλά οι οικονομολόγοι και οι καθεστωτικοί κοινωνικοί επιστήμονες μετατρέπουν αυτή την μαθηματική εκθετική καμπύλη σε ένα κατανοητό για τον «κοινό νου» μύθο. Τον μύθο της πίτας. Λένε: μπορούμε να μεγαλώνουμε συνεχώς την πίτα που έχουμε στη διάθεσή μας για φάγωμα. Έτσι θα αυξάνει και συνεχώς το κομμάτι της που αντιστοιχεί στον καθένα μας. Ανεξάρτητα από τις ανισότητες, όλοι θα είναι ευχαριστημένοι, αφού σταδιακά θα αυξάνονται οι δυνατότητες κατανάλωσης για τον καθένα.

Με αυτό τον μύθο εύκολα πείθονται οι πλειοψηφίες των πληθυσμών-και με τη βοήθεια των ΜΜΕ-ότι τους περιμένουν στο μέλλον κοινωνίες αφθονίας. Πείθουν εύκολα γιατί έχουν δημιουργήσει και ένα αντίστοιχο αυτής της ιδεολογίας σύστημα αξιών, το οποίο έχει ενσωματωθεί στην ατομική και κοινωνική συνείδηση. Λέγανε πάντα και συνεχώς: είσαι ό,τι έχεις και κατέχεις. Όσο περισσότερο δουλεύεις, τόσο περισσότερα χρήματα θα αποκτήσεις, τόσο περισσότερα πράγματα και υπηρεσίες μπορείς να έχεις στη διάθεσή σου για κατανάλωση. Να είσαι ο εαυτό σου και να πραγματώνεις τις επιθυμίες σου.

Με αυτά και με αυτά δημιούργησαν στον άνθρωπο-καταναλωτή μια ατέλειωτη σειρά επιθυμιών, που ικανοποιώντας τη μια του δημιουργόταν η επόμενη, μένοντας πάντα με ένα αίσθημα ανικανοποίησης. Πέρασαν από την οικονομία των υλικών αναγκών στην οικονομία των ατέλειωτων επιθυμιών και δημιούργησαν τον κυρίαρχο σήμερα ανθρωπολογικό τύπο του homo-economicus, που δέχεται ότι η ζωή αρχίζει και τελειώνει με την ατέλειωτη δουλειά και την ατέλειωτη κατανάλωση.

Όμως, αυτή η ιδεολογία και η ουτοπία των κοινωνιών της κατανάλωσης που την συνοδεύει, δέχεται μεγάλα πλήγματα με τη σημερινή συνολική κρίση του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Έχει βρεθεί σε αδιέξοδο στις αναπτυγμένες κοινωνίες της Δύσης-Βορρά, ξεκινώντας από τη Ν. Ευρώπη και ειδικά στη χώρα μας έχει «ναυαγήσει». Σε αντίθεση με την αφθονία που υποσχόταν, εδώ υλοποιείται πια η «φτωχοποίηση» και η συρρίκνωση των πολυπληθών μεσαίων τάξεων. Σε αντίθεση με το μεγάλωμα της πίτας κατόρθωσαν μόνο να τη «φουσκώσουν». Και από το πολύ φούσκωμα είχαμε σπάσιμο της φούσκας.

Πως έγινε αυτό;

Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο ηγήθηκε τα τελευταία χρόνια του καπιταλισμού και μέσα από το τραπεζικό σύστημα και τα χρηματιστήρια –χρησιμοποιώντας νέες μορφές χρήματος και δανείζοντας νοικοκυριά, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις-δημιούργησε ένα τεράστιο όγκο χρήματος σε παγκόσμιο επίπεδο, τη λεγόμενη «χρηματοπιστωτική φούσκα». Σύμφωνα με εκτιμήσεις κυκλοφορούν ετήσια 10πλάσιες χρηματικές αξίες από ό,τι πραγματικές, της πραγματικής οικονομίας(μερικοί τις ανεβάζουν μέχρι και το 17πλάσιο). Είχαμε τέτοιο δανεισμό, που το συνολικό χρέος σε παγκόσμιο επίπεδο το 2008 έφθασε στο 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Το 2010 έπεσε λίγο, στο 263%(συνολικό χρέος 158 τρις δολ., ενώ το ΑΕΠ ήταν 60 τρις δολ.). Το σπάσιμο της χρηματοπιστωτικής φούσκας έδειξε ότι το ίδιο το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν πιστεύει πια ότι η παγκόσμια οικονομία μπορεί να επιστρέψει αυτά τα χρέη.Δεν πιστεύει ότι θα μπορεί να αναπτύσσεται με τους ίδιους ρυθμούς που είχε προ κρίσης, δηλαδή ρυθμούς του 2-3%.

Κατά τη γνώμη μας η αδυναμία αυτή της παγκόσμιας πραγματικής καπιταλιστικής οικονομίας οφείλεται στους εξής παράγοντες:

1. Υπάρχει κορεσμός στην κατανάλωση στον «αναπτυγμένο» κόσμο. Παράδειγμα στη Γερμανία: ο μέσος γερμανός σήμερα, που έχει τη μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη στην Ευρώπη, έχει στην κατοχή του περί τα 10.000 αντικείμενα, αλλά δεν έχει ούτε το χρόνο για να τα χρησιμοποιήσει, ούτε και τον χώρο για να τα αποθηκεύσει. 
2. Υπάρχει μια αντιφατική διαδικασία: α) Στον αναπτυγμένο κόσμο και αρχίζοντας από τη Ν. Ευρώπη- χρησιμοποιώντας σαν μηχανισμό πίεσης το χρέος- ακολουθούν πολιτικές λιτότητας και φτωχοποίησης των μεσαίων στρωμάτων(περνούν πλέον στους «από κάτω»). β)Στις λεγόμενες «αναδυόμενες» χώρες(Κίνα , Ινδία βασικά) αυξάνεται αντίθετα η αγοραστική πολυπληθών μεσαίων τάξεων, που διεκδικούν για τον εαυτό τους το δυτικό μοντέλο κατανάλωσης με όλα τα επακόλουθα(αύξηση της ζήτησης και των τιμών ενέργειας και πρώτων υλών).
3. Ο βασικός όμως λόγος είναι ότι τώρα έχει γίνει πια σε όλους καθαρό: υπάρχουν όρια και ελλείψεις στους φυσικούς παραγωγικούς πόρους του πλανητικού συστήματος, και στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες. Υπάρχουν επίσης περιορισμένες δυνατότητες του πλανητικού οικοσυστήματος στην απορρόφηση των απόβλητων που εναποθέτει στο περιβάλλον το παραγωγικό-καταναλωτικό σύστημα. Η μη δυνατότητα απορρόφησης των αερίων του θερμοκηπίου π.χ., έχει αποσταθεροποιήσει το κλίμα και η τάση που υπάρχει είναι ότι μεταβαίνουμε σε ανθρωπογενή μεγάλη κλιματική αλλαγή.

Έτσι μπορεί να περιγραφεί το αδιέξοδο του καπιταλισμού σήμερα, ακόμα και με τη μορφή του «πράσινου». Η υπόσχεση για κοινωνίες αφθονίας τον έχει οδηγήσει να πέσει στην παγίδα που έστησε ο ίδιος στον εαυτό του. Αν συνεχίσει έτσι θα τινάξει στον αέρα τον πλανήτη. Θα έχουμε κατάρρευση και πτώχευση της Α.Ε. Γη,πράγμα που θα σημαίνει ότι δε θα είναι δυνατή οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα για το κεφάλαιο. Ήδη έχουμε ξεπεράσει το σημείο από το οποίο έχει αρχίσει αυτή η κατάρρευση.

Μέχρι το 1960 το παγκόσμιο παραγωγικό σύστημα-καπιταλιστικό και μη-κατανάλωνε το 70% των πόρων που μπορούσε να αναπαράγει ετήσια ο ίδιος ο πλανήτης. Το 1980 έφθασε στο 100%, το 1999 στο 120% και το 2008-πριν τη κρίση-στο 130%. Αν επιστρέψουμε πάλι σε ρυθμούς ανάπτυξης 2-3%, τότε το 2030 θα φθάσει στο 200%. Θα χρειαζόμαστε δηλαδή δύο πλανήτες σαν τη γη για να μπορεί ο καπιταλισμός να πραγματώσει αυτά που υπόσχεται. Η μεγαλύτερη ουτοπία! Γιατί δεν υπάρχει κοντά μας άλλος τέτοιος πλανήτης για μετανάστευση το επόμενο διάστημα που μας μένει.

Περιορισμένος σε αυτό τον πλανήτη ο καπιταλισμός έχει δημιουργήσει ήδη για τις νέες γενιές των ανθρώπων όχι μόνο χρηματοοικονομικά χρέη, αλλά και οικολογικά χρέη. Με την έννοια ότι οι επόμενες γενιές θα χρειασθεί να αποκαταστήσουν τα οικοσυστήματα με τέτοιο τρόπο, ώστε να αναπαράγουν το 100% τουλάχιστον των πόρων τους οποίους θα χρειάζονται οι ίδιες για να επιβιώσουν στο μέλλον.

Αν οι παγκόσμιοι δανειστές σήμερα επιμένουν στην πληρωμή των χρηματοοικονομικών χρεών θα απαιτηθούν από τις νέες γενιές τέτοιες αυξημένες οικονομικές δραστηριότητες και εργασία, που όπως προαναφέραμε θα οδηγήσουν μια ώρα αρχύτερα τον πλανήτη σε κατάρρευση, αν δεν έχει προλάβει ο ίδιος να εξαφανίσει το είδος άνθρωπος.

Η όποια σημερινή κακώς εννοούμενη «ευημερία» των γενιών μας υπονομεύει τις συνθήκες για την αυριανή «ευζωία» των μελλοντικών γενιών. Η παρούσα κατάρρευση των προσδοκιών που βιώνουμε και σαν ελληνική κοινωνία, είναι ένα μήνυμα ότι το «αύριο είναι ήδη εδώ», αν δεν αλλάξουμε ρότα φυσικά.

Βιώνουμε το αδιέξοδο του ελληνικού καπιταλισμού. Είχαμε από τη μια τη μανία της ελληνικής ελίτ για δρόμους, γέφυρες, λιμάνια, αεροδρόμια, στάδια ξενοδοχεία και εξοχικά. Από την άλλη τις απαιτήσεις της πολυπληθούς μεσαίας τάξης για μεγάλα αυτοκίνητα, σπίτια κ.λπ., καθώς και της αγροτιάς για επιδοτούμενα-ανταγωνίσιμα στην παγκόσμια αγορά-γεωργικά προϊόντα και μονοκαλλιέργειες.

Όλα αυτά οδήγησαν στο αποτέλεσμα να έχουμε σαν ελληνική κοινωνία εκτός από μεγάλο οικονομικό αποτύπωμα και ελλείμματα και μεγάλο οικολογικό αποτύπωμα. Είχαμε το 11ο μεγαλύτερο κατά κεφαλήν οικολογικό αποτύπωμα στον κόσμο, το 4ο μεγαλύτερο στην Ε.Ε. Ειδικά στη κατανάλωση νερού είχαμε το 2ο μεγαλύτερο στον κόσμο, λόγω της κακοδιαχείρισης των υδάτινων πόρων κυρίως στη γεωργία(87% των αποθεμάτων με υδροβόρες καλλιέργειες και αλόγιστο τρόπο ποτίσματος), αλλά και των «τρύπιων» δικτύων στις πόλεις(π.χ. στο Βόλο έχουμε 40-60% απώλειες στο δίκτυο). Γενικότερα καταναλώναμε σαν χώρα πόρους κατά 181% πάνω από το όριο βιωσιμότητάς της. Είναι φανερό ότι δε μπορούμε να συνεχίσουμε όπως μέχρι τώρα, ούτε να επανέλθουμε στην προ των μνημονίων υπερκατανάλωση.

Ποια θα μπορούσε να είναι η απάντηση

Πρώτα πρώτα θα χρειασθεί σε παγκόσμιο επίπεδο να διεκδικήσουμε τη συνολική διαγραφή χρεών.Παγκόσμια σεισάχθεια! Όχι άλλες «δόσεις» και δάνεια. Οι «παίκτες του παγκόσμιου καζίνου» έπαιξαν και έχασαν. Η σημερινή κρίση χρεών να λυθεί υπέρ των κοινωνιών και όχι υπέρ των «από πάνω»
Στη συνέχεια θα χρειασθεί να επιλέξουμε τη κατεύθυνση της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης. Να στηριχθούμε:

• Στις τοπικές οικονομίες
• Στην αυτοδυναμία των περιοχών και στις δίκαιες ανταλλαγές μεταξύ τους
• Στον επαναπροσδιορισμό των αναγκών και την ικανοποίησή τους όσο γίνεται λιγότερο μέσω των αγορών και με το μικρότερο δυνατό οικονομικό-οικολογικό αποτύπωμα
• Στη διαμόρφωση καινούργιων νοημάτων για τη ζωή, καθώς και στο να ξαναπιάσουμε το νήμα κάποιων παλιότερων που πάνε να χαθούν
• Να βασίσουμε τις κοινωνικές σχέσεις μας στη γενναιοδωρία -αλληλεγγύη: όποιος φροντίζει για όλους φροντίζει και για τον εαυτό του(το αντίστροφο μας έφερε ως εδώ).
• Να επιδιώξουμε την ατομική εγκράτεια και να στηριχθούμε στην αφθονία των συλλογικών κοινωνικών αγαθών. Κριτήριο η κοινή χρήση πόρων και αντικειμένων και όχι η ατομική κτήση τους.
• Να κατανείμουμε δίκαια την κοινωνικά αναγκαία εργασία σε όλους, ώστε να αντιστοιχεί και λιγότερη στον καθένα.
• Να δημιουργήσουμε γενικότερα ένα νέο ανθρωπολογικό τύπο και ένα νέο πολιτισμικό πρότυπο που θα στηρίζονται στις κοινότητες και το κοινοτικό πνεύμα για κοινή χρήση των αγαθών καιισοκατανομή πόρων και εξουσιών με θεσμούς άμεσης δημοκρατίας

Ειδικά για την Ελλάδα:

• Στήριξη όσο γίνεται περισσότερο στους τοπικούς πόρους κάθε περιοχής και όσον αφορά στη Γεωργία στις τοπικές ποικιλίες και ράτσες
• Τοπική παραγωγή ποιοτική για τις ανάγκες κυρίως της αλυσίδας: αγρότης, κοινότητα, δήμος-περιφέρεια και επικράτεια και όχι οπωσδήποτε με κριτήριο το συγκριτικό πλεονέκτημα στη παγκόσμια αγορά
• Σύνδεση με την τοπική αγορά των μικρών αποστάσεων
• Μεγαλύτερη δυνατότητα συμμετοχής σε θεσμούς αυτοδιαχείρισης μικρής κλίμακας. Πιο εύκολος ο έλεγχος από την τοπική κοινωνία.
• Κοινοτική οργάνωση της καθημερινής ζωής. Να στηριχθούμε στις κοινότητες σαν κύτταρα της νέας κοινωνίας που επιδιώκουμε. Όχι μόνο στις χωρικές(αστικές ή της υπαίθρου), αλλά και στις επαγγελματικές, τις συνεργατικές, της αλληλεγγύης ή τις κοινότητες ενδιαφερόντων ή του διαδικτύου(π.χ. «κοινής χρήσης» κατοικιών, αυτοκινήτων, κ.λπ.)
• Να μετατρέψουμε τη χώρα σε ζώνη οικο-βιο-γεωργίας και ζώνη ελεύθερη από μεταλλαγμένα με ποιοτικά προϊόντα
• Να αναβλαστήσουμε τα καμένα δάση, να αποκαταστήσουμε τις λίμνες ,τα ποτάμια, τους βιοτόπους(έλη), τις παραλίες.
• Να ξαναγίνουμε σε μεγάλο βαθμό κοινωνία των κάθε είδους παραγωγών, πολυλειτουργικών οικο-αγροτών , οικο-παραγωγών-χειροτεχνών-μεταποιητών.
• Να αποκαταστήσουμε στη διατροφή μας το μεσογειακό διατροφικό μοντέλο με μείωση της κατανάλωσης κρέατος

Να στραφούμε σε:

• Οικοτουρισμό, ηλεκτροκίνηση, εξοικονόμιση ενέργειας, αποκεντρωμένες ΑΠΕ, ενεργειακή αυτονομία δήμων με δημοτικοποίηση μονάδων παραγωγής και δικτύου διανομής ενέργειας.
• Τοπικά βιομηχανικά οικοσυστήματα(απόβλητα μονάδων, επεξεργάσιμη ύλη για άλλες). Επανασύσταση της κλωστοϋφαντουργίας-βιομηχανίας ζάχαρης κ.λπ. Αυτοδιαχείριση και επαναλειτουργία σε νέα βάση από τους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που κλείνουν.
• Εσωτερική μετανάστευση με συλλογικές μετεγκαταστάσεις ανέργων νέων των πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης. Οικο-κοινότητες με τη μορφή διευρυμένων οικογενειών(όχι γενετικής συγγένειας, αλλά ιδεολογικής συγγένειας), κύτταρα των μελλοντικών χωρικών κοινοτήτων-δήμων.
• Ομάδες παραγωγών, συνεταιριστικές-συνεργατικές δομές παραγωγωαναλωτών για απευθείας διακίνηση χωρίς μεσάζοντες, συνεταιριστικά-συνεργατικά μικρά μαγαζιά, δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα.
• Να συρρικνώσουμε το συγκεντρωτικό κεντρικό και περιφερειακό κράτος(Καλλικράτης) μεταφέροντας δικαιοδοσίες και πόρους προς μια όσο γίνεται πιο αποκεντρωμένη Τοπική Αυτοδιοίκηση και κοινωνία.
• Ομάδες παραγωγών, συνεταιριστικές-συνεργατικές δομές παραγωγωαναλωτών για απευθείας διακίνηση χωρίς μεσάζοντες, συνεταιριστικά-συνεργατικά μικρά μαγαζιά, δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα.
• Να συρρικνώσουμε το συγκεντρωτικό κεντρικό και περιφερειακό κράτος(Καλλικράτης) μεταφέροντας δικαιοδοσίες και πόρους προς μια όσο γίνεται πιο αποκεντρωμένη Τοπική Αυτοδιοίκηση και κοινωνία.

Απαντούμε στη κρίση δημιουργώντας τον κόσμο που θέλουμε, μέσα στον κόσμο που θέλουμε να ξεπεράσουμε !
Καταλήγοντας λοιπόν συνοπτικά: προτείνουμε να διαμορφωθεί «από τα κάτω» και από τους έλληνες «από κάτω» ένα απαραίτητο ρεαλιστικό και ελκυστικό πρόγραμμα για το ξεπέρασμα της κρίσης και συγχρόνως για τη μετάβαση σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία, που θα στηριχθεί:

• στην οικονομία των βιοτικών αναγκών όσον αφορά στο περιεχόμενο,
• στον συνεργατισμό-συνεταιρισμό όσον αφορά στις σχέσεις παραγωγής,
• στη συλλογική-κοινοτική-δημοτική ιδιοκτησία όσον αφορά στα μέσα παραγωγής,
• στην εγγύτητα και τις μικρές αποστάσεις όσον αφορά στο μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα,
• στην άμεση δημοκρατία των συνελεύσεων και των ανακλητών εκπροσώπων, όσο αφορά στις διαδικασίες αποφάσεων, πολιτικής θέσμισης και διακυβέρνησης.
• Εφαλτήρας για την οικονομία μπορεί να γίνει ο αγροδιατροφικός τομέας, ο τομέας ένδυσης-υπόδησης, ο ενεργειακός τομέας με αιχμή στις ΑΠΕ και ο τομέας του ήπιου οικοτουρισμού
• Εφαλτήρας για τη διαμόρφωση αντίστοιχης πολιτικής θέσμισης οι τοπικές ριζοσπαστικές κινήσεις πολιτών που παρεμβαίνοντας στις τοπικές κοινωνίες και συμμετέχοντας στις τοπικές εκλογές θα απαιτήσουν «συμμετοχικούς προϋπολογισμούς» στους δήμους.

Όσον αφορά στις Σκουριές:
Σε αντίθεση με την πρόταση καταστροφικής «ανάπτυξης» της Ελντοράντο:

• Ήπια διαχείριση του δάσους από δασικούς συνεταιρισμούς με παραγωγή από τη βιομάζα του-μαζί με τα αγροτικά υπολείμματα-καύσιμης ύλης με τη μορφή πέλετς, βιοαερίου και οργανικού λιπάσματος για τους αγρότες της περιοχής. Στη διαδικασία αυτή θα δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας από την εξόρυξη, καθώς και περισσότερα οικονομικά πλεονεκτήματα για την περιοχή.
• Ήπιο τοπικό τουρισμό: στα ξενοδοχεία και τους ξενώνες π.χ. χρήση τοπικών προϊόντων και τοπικών χεριών για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών
• Οι τοπικές κοινότητες και ο δήμος να γίνουν πρωταγωνιστές όχι μόνο στην αντίσταση προς την εξόρυξη, αλλά και στην στροφή προς την αποανάπτυξη της περιοχής. 

---

[1] Οι ιθύνοντες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού

Πηγή: tvxs.gr