Το χαμένο βλέμμα

Του Σπύρου Σούρλα
 Ένας ωκεανός περιμένει την βάφτισή του
Κλ. Κύρου


Το μνημονιακό τοπίο του πλέον ακραίου καπιταλισμού, με την πάροδο του χρόνου, προκαλεί όλο και μεγαλύτερα πλήγματα στις δυνάμεις της εργασίας, τα οποία πρωτίστως αποτυπώνονται στην κάμψη των κινημάτων.

Οι άνεργοι, οι απολυμένοι, αλλά και όσοι ακόμα έχουν δουλειά φαίνεται στην παρούσα συγκυρία να αποσύρονται, εν μέρει, στον αγώνα της ατομικής επιβίωσης, με ένα συναίσθημα οδύνης, τώρα που πλέον έχουν απομείνει μόνον ράκη του κοινωνικού κράτους.

Η πλέον τραυματική εκδοχή της απόσυρσης είναι οι αυτοκτονίες, που σύμφωνα και με εγχώριες μελέτες εμφανίζουν αξιοσημείωτη αύξηση την τριετία 2010-2012. Το θλιβερό αυτό εύρημα της κρίσης αποτελεί στην ουσία την πλέον ακραία «έκφραση»΄ μιας κοινωνίας κατακερματισμένης με λίγες εστίες συλλογικότητας, μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις και αντιδράσεις των προηγουμένων ετών...

Η κόπωση του «σώματος» αποτελεί πιθανότατα και τον μεγαλύτερο κίνδυνο για τις δυνάμεις της Αριστεράς που μάχονται για την ανατροπή της βαρβαρότητας.

Απ΄ όσα συμβαίνουν σήμερα, φαίνεται πως το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι αυτό που ονομάζεται «Learned Ηelplessness», δηλαδή η ατομική αίσθηση του αβοήθητου, μετά απο αρκετές αποτυχημένες απόπειρες υπέρβασης και εξεύρεσης λύσης για την διατήρηση μιας στοιχειώδους, τουλάχιστον, ποιότητας ζωής. Έλλειψη ελπίδας, απογοήτευση, κατάθλιψη και τα πρώτα στοιχεία πληβειοποίησης κατά Hannah Arendt, εμπεριέχουν τον κίνδυνο, μέρος της κοινωνίας «να ψάχνει για άρτο και να σιτίζεται με θεάματα»...

Η χώρα ζώντας στην ατομική μετα-νεωτερικότητα για αρκετά χρόνια και έχοντας απολέσει τα αναγκαία εκείνα αντανακλαστικά οργανωμένης και μαζικής αντίδρασης, αιφνιδιάστηκε ιδιαίτερα απο το «διάγγελμα του Καστελόριζου» το 2010 και παρότι στην συνέχεια δημιουργήθηκαν «κινήματα των Πλατειών», με θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά και μεσολάβησε και η ριζοσπαστικοποίηση ενός σημαντικού τμήματος της κοινωνίας, τον Ιούνιο του 2012, που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι αλλεπάλληλες ταξικές επιθέσεις μέσω των ιδεολογικών, αλλά και των κατασταλτικών μηχανισμών του Κράτους, έχουν οδηγήσει τις δυνάμεις της εργασίας σε μια ενδιάμεση κατάσταση, που εμπεριέχει την ματαίωση, την τάση απόσυρσης, αλλά και την ελπίδα.

Μιλώντας λοιπόν γι αυτή την ενδιάμεση κατάσταση, πιθανώς το μεγαλύτερο επίδικο, πέρα και πάνω απο οικονομίστικες «νομισματικές διαμάχες», είναι το πώς οι δυνάμεις της Αριστεράς θα κατορθώσουν να απευθυνθούν σε εκείνους που αποτελούν, δυνάμει, τους φυσικούς συμμάχους της...

Τα τελευταία προ των Μνημονίων χρόνια είχαν ήδη προετοιμάσει το έδαφος, ώστε το υποκείμενο να τρωθεί, να απο-συλλογικοποιηθεί και ως εκ τούτου να υπάρχει έλλειψη κοινωνικής και ταξικής νοηματοδότησης.. Ζώντας μάλιστα στον «πολιτισμό της ενοχής» και όχι «της ντροπής», παρατηρούμε σήμερα μερίδα της κοινωνίας να έχει «συνηθίσει» την εξαθλίωση, που μάλιστα συνοδεύεται και απο εκφασισμό.

Το κενό νοήματος καθώς και το α-πρόσωπο ενισχύει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο «αμερικανοποίησης» της πολιτικής ζωής (Βερναρδάκης: «H απελπισία τους διώχνει απο την κάλπη», 22-01-2013, tvxs),γεγονός που αν επιβεβαιωθεί, θα ενισχύσει αντικειμενικά την κυρίαρχη ιδεολογία...

Ζητούμενο λοιπόν σήμερα είναι η επανανοηματοδότηση του συλλογικού υποκειμένου.. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψιν και την βασική αρχή της ομαδικής δυναμικής, ότι «η ομάδα υπερβαίνει το άθροισμα των μελών που την συναποτελούν», μόνον μέσα απο ουσιαστικές κοινωνικές διαδικασίες μπορεί να αποκτηθεί η απαιτούμενη αίσθηση του «συν-ανήκειν», της «ένστάλλαξης της ελπίδας» και του «κοινού στόχου».. Όπως μάλιστα έχει φανεί, συχνότατα η αλλαγή της ατομικής κατάστασης επισυμβαίνει μέσα απο την ομαδική διαδικασία...

Αναγκαίο για τα παραπάνω είναι να πεισθεί να συμμετέχει η πλειονότητα των κοινωνικά αδύναμων ή αποσυρμένων σε συλλογικότητες δημοκρατικές που να αναστρέφουν, αφενός μεν το κλίμα του ατομικού «αναχωρητισμού», και αφετέρου να δίνουν την δυνατότητα λόγου στον αποξενωμένο και ελπίδα αποκατάστασης της τραυματισμένης του αξιοπρέπειας…

Εξυπακούεται πως τον πρωτεύοντα λόγο τον έχει η Αριστερά, που οφείλει να στραφεί με ακόμα μεγαλύτερη ένταση στην αναζήτηση του «χαμένου βλέμματος» και στην μετατροπή της ατομικής κατάστασης σε αλυσιδωτή αντίδραση (chain reaction) με θετικό πρόσημο...

Αν, αντιθέτως, επικρατήσει το ιεραρχικό μοντέλο «σωτηρίας» της κυρίαρχης ιδεολογίας η ακόμα χειρότερα του φασιστικού μορφώματος της Χ.Α (που σαφώς και ευοδώνεται από τους ταξικούς επικυρίαρχους), οι δυνάμεις της εργασίας θα υποστούν καταστροφικές συνέπειες...

Άλλως τε, το βλέμμα προς τον «άλλον» το έχουμε απολέσει εδώ και πολύ καιρό και απαιτείται δημοκρατική και συλλογική «επανεκπαίδευση» υπό την ηγεμονία της αριστεράς...

Σπύρος Σούρλας
REDNotebook20 Μαΐου 2013 - 2:02 pm | Σπύρος Σούρλας