Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου 2015

ΟΙ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ, Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ


Του ΓΙΑΝΝΗ ΦΩΤΙΑΔΗ*   

OΤΑΝ ΟΙ ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟΙ ΕΥΦΥΕΙΣ ΥΠΟΤΙΜΟΥΝ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΕΥΦΥΪΑΣ, ΥΠΕΡΤΟΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ
 
Η παρούσα ελληνική κυβέρνηση έχει, κατά τη γνώμη μου, ένα εξαιρετικό, από άποψη ποιότητας, επιτελείο οικονομολόγων που κάνει και υποστηρίζει τις διαπραγματεύσεις: Γ. Βαρουφάκης, Γ. Δραγασάκης, Γ. Σταθάκης, Ε. Τσακαλώτος, Γ. Μηλιός. Όλοι αυτοί συνιστούν μια ομάδα εξαιρετικής ευφυΐας και ικανοτήτων και δεν θυμάμαι άλλη ελληνική κυβέρνηση, ενός ευρέος παρελθόντος, που να είχε ισάξια ομάδα. Για να αναφερθώ στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, οι εξαιρετικά αποτυχημένοι και ταυτόχρονα εξαιρετικά υπερτιμημένοι, ακόμη και από στελέχη μας, Λ. Παπαδήμος και Γ. Στουρνάρας δεν αντέχουν στην παραμικρή σύγκριση, ενώ ο Γ. Χαρδούβελης είναι χαρακτηριστική περίπτωση οικονομολόγου χωρίς έντονη πολιτική προσωπικότητα, που, γι αυτό το λόγο, οι όποιες ενδιαφέρουσες ιδέες του συνθλίβονται στις δομές της εξουσίας. 

Έτσι με μεγάλη έκπληξη διαπιστώνω το γεγονός ότι αυτοί οι εξαιρετικοί οικονομολόγοι μας αγνοούν στη πράξη τη σημασία της συλλογικής ευφυΐας. Θεωρώ, για παράδειγμα, εξαιρετικά παράδοξο το πώς ένας μύστης της θεωρίας των παιγνίων, ο Γ. Βαρουφάκης, υποτιμά την αξία της συλλογικής νοημοσύνης υπερτονίζοντας, στην προκειμένη περίπτωση, την ατομική δική του.

Ένας βασικός νόμος της συλλογικής ευφυΐας ή νοημοσύνης είναι αυτός:

Η νοημοσύνη η οποία αναπτύσσεται στα πλαίσια μιας ομάδας ή συλλογικότητας, μέσα από την συνεργασία (και ανταγωνισμό) των ατόμων – μονάδων που αποτελούν την συγκεκριμένη ομάδα ή συλλογικότητα, είναι ανώτερη από την νοημοσύνη ακόμη και των πιο ευφυών μεμονωμένων ατόμων της συγκεκριμένης ομάδας ή συλλογικότητας. 

Εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι ο παραπάνω νόμος στηρίζει την υπεροχή των δημοκρατικών πρακτικών απέναντι σε ολιγαρχικές πρακτικές. 

Στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία, που ζούμε αυτή τη στιγμή, ο παραπάνω νόμος, της υπεροχής της συλλογικής ευφυΐας, στηρίζει την πεποίθηση ότι τόσο οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με τους ξένους πιστωτές όσο και επίσης το ζήτημα του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας θα έπρεπε να είναι αντικείμενα ευρύτερων δημοκρατικών διαδικασιών μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Τέτοιων δημοκρατικών διαδικασιών που θα επέτρεπαν η υπεροχή της συλλογικής ευφυΐας, απέναντι στην μεμονωμένη των επαϊόντων οικονομολόγων μας ή της ευφυούς ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ της μιας χούφτας ανθρώπων, να δράσει όπως θα έπρεπε. 

Κατά τη γνώμη μου και πιο συγκεκριμένα, αφενός μεν στην περίπτωση των διαπραγματεύσεων με τους ξένους θα έπρεπε τουλάχιστον η Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ να βρίσκεται σε ένα είδος διαρκούς συνεδρίασης, αφετέρου στη περίπτωση του Προέδρου της Δημοκρατίας θα έπρεπε όλο το κόμμα να εμπλακεί στην ανάδειξη της συγκεκριμένης υποψηφιότητας.   

ΟΙ ΕΛΙΤ
 
Οπότε προκύπτει το εξής ενδιαφέρον ερώτημα: 

Πως γίνεται, τόσο ευφυείς άνθρωποι, να διαπράττουν μια τέτοια νοητική αστοχία, υπερτονίζοντας την δική τους ατομική ευφυΐα, σε βάρος της ανώτερης συλλογικής; 

Προτείνω στην απάντηση να μην πάμε πολύ μακριά: Η σχετικά πρόσφατη ρητορική της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, περί ελίτ, νομίζω ότι δίνει μια εξαιρετική ερμηνεία. 

Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της θεωρίας των ελίτ, σε σχέση με μια κλασική και περιοριστική μαρξιστική κοινωνικοπολιτική θεώρηση, είναι ότι βάζει στο παιχνίδι των κοινωνικών ανταγωνισμών και της κοινωνικής ισχύος και τις πολιτικές ελίτ. Εννοείται και τις ελίτ οποιουδήποτε αριστερού ή ριζοσπαστικού κόμματος ή κίνησης. Και είναι μια κλασική συμπεριφορά των ελίτ, χωρίς βέβαια να εξαιρούνται οι αριστερές ελίτ, να θεωρούν ότι αυτές, με διάφορες δικαιολογίες που προβάλλουν, κατέχουν το μονοπώλιο ή έστω την προτεραιότητα στην λήψη κρίσιμων αποφάσεων που αφορούν την κοινωνία ή την συλλογικότητα του κόμματος. 

Από τη στιγμή που η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου, χρησιμοποιεί τη ρητορική των ελίτ, πρέπει να βγάλει όλα τα αναγκαία συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτή τη ρητορική, ακόμη και αν αυτά αφορούν τον εαυτό της: 

Η ίδια η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί βέβαια ελίτ και όπως κάθε ελίτ επιχειρεί να διατηρήσει, στην καλύτερη περίπτωση, μια εξαιρετικά κυρίαρχη θέση στην λήψη των αποφάσεων, επιδιώκοντας πάντα την διευρυμένη ισχύ της. 

Αν όμως η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ εννοεί αυτά που λέει, κάτι που προσωπικά νομίζω ότι έτσι είναι, περί δημοκρατίας και κινημάτων, πρέπει την ίδια στιγμή που κατανοεί ότι αποτελεί μια ελίτ, ταυτόχρονα να θέτει περιορισμούς και γενικότερα να μάχεται τον ίδιο τον εαυτό της. Και αυτή η μάχη μπορεί να γίνει μόνο με την υποστήριξη της δημοκρατίας απέναντι στην τάση της να ενεργεί σαν ευφυής επαΐων. 

Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να θέτει, στον εαυτό της, συχνότερα ερωτήματα σαν το ακόλουθο: 

Για παράδειγμα, στο θέμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, είναι η πολιτική ευφυΐα της ηγεσίας ανώτερη από την συλλογική ευφυΐα ολόκληρου του ΣΥΡΙΖΑ; 

Η απάντηση βέβαια σε τέτοια ερωτήματα κρίνει το αν ένα κόμμα είναι ολιγαρχικής δημοκρατίας ή πραγματικής δημοκρατίας.   

ΕΝΑ ΚΙΝΗΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΣΥΡΙΖΑ
 
Βέβαια η θεωρία των ελίτ, σε όλες τις εκδοχές της, μια θεωρία που, επαναλαμβάνω, η ίδια η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποιεί στη ρητορική της, προειδοποιεί: 

Οι πολίτες δεν είναι δυνατόν να επαναπαύονται στις προθέσεις των ελίτ, όσο δημοκρατικές και να είναι αυτές. Πάντα οι ελίτ θα έχουν την έμφυτη τάση να υποβαθμίζουν την δημοκρατία προς όφελος της δικής τους ισχύος. Επομένως μόνο οι ίδιοι οι πολίτες και τα κινήματα τους μπορεί να είναι οι εγγυητές της δημοκρατίας και της διεύρυνσης της. 

Τώρα, που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει κυβέρνηση πρέπει να περιμένουμε μια μεγαλύτερη τάση πίεσης της δημοκρατίας μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Γι αυτό και είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα ρωμαλέο κίνημα υπεράσπισης και διεύρυνσης της δημοκρατίας μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Και η υπεράσπιση της δημοκρατίας δεν πρέπει να είναι αμυντική, αλλά επιθετική. Είναι η στιγμή για μια ριζοσπαστικότερη δημοκρατία μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Μόνο ένας περισσότερο δημοκρατικός ΣΥΡΙΖΑ θα έχει τη δυνατότητα να ελέγχει αποτελεσματικότερα την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. 

Επιτρέψτε μου να κλείσω με την ακόλουθη διευκρίνιση: 

Πράγματι, έχουν δίκιο αυτοί που ισχυρίζονται ότι μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει μια πλήρης και πρωτοφανής για πολιτικές συλλογικές οντότητες, ελευθερία λόγου. Ωστόσο, ενώ η πλήρης ελευθερία του λόγου είναι αναγκαία συνθήκη για την δημοκρατία δεν είναι ταυτόχρονα και ικανή (αρκετή). Ενίοτε μάλιστα η ελευθερία του λόγου μπορεί να είναι προκάλυμμα μιας μη επαρκούς δημοκρατίας.      
* Ο Γιάννης Φωτιάδης είναι οικονομολόγος και μέλος του Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.

Πηγή: www.iskra.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου