ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΤΗΝ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Του Θοδωρή Βασιλείου (οικονομολόγου, αυτοαπασχολούμενου στον τουρισμό)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ – ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ

Το 2014 αναμένεται να αποτελέσει χρονιά – ρεκόρ για την Ελλάδα από άποψη αφίξεων. Ωστόσο, βλέπουμε μια μεγάλη αντίφαση, το “ταμείο” του τουριστικού επιχειρηματία παραμένει μειωμένο. Η υπερφορολόγηση των επιχειρήσεων και το μοντέλο All-Inclusive που βασίζεται σε εισαγόμενες πρώτες ύλες και κυριαρχεί στις μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις δεν δίνουν περιθώρια στις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες .

Δηλαδή η τουριστική ανάπτυξη όπως είναι διαρθρωμένη σήμερα δεν αποτελεί μέρος της συνολικής ανάπτυξης της οικονομίας και είναι σε μεγάλο βαθμό αποσυνδεδεμένη με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα.

Παράλληλα, ο τοπικός περιβαλλοντικός, παραγωγικός, κοινωνικός και πολιτισμικός ιστός αλλοιώνεται.

Δεν υποστηρίζουμε ότι πρέπει η οικονομία και η παραγωγή να «τουριστικοποιηθεί», αντίθετα προτείνουμε την κατάρτιση ενός μακροπρόθεσμου Εθνικού Σχεδίου Τουριστικής Ανάπτυξης από το υπουργείο Τουρισμού ενταγμένο στα πλαίσια του εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου και το οποίο θα εξειδικεύεται σε επιμέρους Περιφερειακά Σχέδια Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης.

Στην εκπόνηση αυτού του σχεδίου κρίσιμος θα είναι ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των συλλογικών φορέων, των συνεργιών ανάμεσα στα υπουργεία και της διαβούλευσης με την κοινωνία.

Προκρίνουμε έναν τουρισμό με κοινωνική ανταποδοτικότητα». Δηλαδή επιδιώκουμε τη μεγιστοποίηση της συμβολής του τουρισμού στην κοινωνία και στην οικονομία και δεν ικανοποιούμαστε με τη συγκομιδή τουριστικών εισπράξεων από τα μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα που προωθούν το σύστημα All-Inclusive.

Η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας των ευρύτερων περιοχών των τουριστικών προορισμών (δηλαδή των περιβαλλοντικών, ενεργειακών, παραγωγικών δυνατοτήτων τους) θα καθορίσει τον προσανατολισμό της τουριστικής ανάπτυξης.

Τίποτα από αυτά όμως δεν είναι εφικτό αν δεν:

--Επανακαθοριστούν οι χρήσεις γης

--Ολοκληρωθεί το εθνικό κτηματολόγιο

--Καταρτιστεί ένα νέο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο, μέρος του οποίου θα είναι το χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό

--Δεν αξιολογηθούν οι τουριστικοί πόροι και δεν επαναπροσδιοριστούν τόσο η έννοια του κορεσμού όσο και οι καθορισμένες μέχρι σήμερα κορεσμένες τουριστικά περιοχές, ώστε να προστατευτεί το μέλλον τους.

Η πολύ μικρή, η μικρή και μεσαία τουριστική επιχειρηματικότητα θα συμβάλλει ενεργά στην αναπτυξιακή προσπάθεια της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ για τον τουρισμό. Γι’ αυτό οφείλουμε να θεσμοθετήσουμε τη συμμετοχή της στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και να επιδιώξουμε την εξασφάλιση βιώσιμων όρων για αυτή.

Υπό αυτό το πρίσμα, προτείνουμε:

--Την ίδρυση Τουριστικού Επιμελητηρίου ως ΝΠΔΔ (ή μετατροπή του υπάρχοντος Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου σε Τουριστικό) και τη θεσμική του συνεργασία με όλα τα επίπεδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

--Τη ρύθμιση των οφειλών των μικρών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό και χαρακτηρίζονται από έντονη εποχικότητα και άλλες ιδιαιτερότητες, αντί της κατάσχεσης περιουσιών και επιχειρήσεων. Ενδεικτικό είναι πως τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί κατά 20% ο όγκος των χρεών των μικρότερων καταλυμάτων στις τράπεζες.

--Την κρατική ενθάρρυνση και ενίσχυση για τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των λειτουργικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων.

--Τη μείωση των συντελεστών Φ.Π.Α. στις άμεσα ή έμμεσα συνδεόμενες με τον τουρισμό επιχειρήσεις.

Απέναντι στο σχέδιο του μαρασμού και του ξεπουλήματος, τουριστικών ακινήτων ακτών και αεροδρομίων προβάλλουμε την προώθηση ενός ολοκληρωμένου πλέγματος ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, με προτεραιότητα και κατεύθυνση τις ήπιες μορφές ανάπτυξης. Η Ελλάδα έχει υψηλό απόθεμα τουριστικών πόρων (φυσικών, ιστορικών – πολιτισμικών και κοινωνικών) και μπορεί να ανασυνθέσει και να διαφοροποιήσει ουσιαστικά το τουριστικό της προϊόν. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορούν να συμβάλλουν επιτέλους και διακρατικές συμφωνίες με ασφαλιστικά ταμεία χωρών του εξωτερικού

Για την Δυτική Μακεδονία ιδιαίτερη σημασία έχει η τόνωση του εσωτερικού τουρισμού.

Προτείνουμε τον επαναπροσδιορισμό και τη θέσπιση ενός ενιαίου πλαισίου διενέργειας όλων των προγραμμάτων Κοινωνικού Τουρισμού με αυξημένα κίνητρα για όσους επιλέξουν να ταξιδέψουν εκτός της θερινής περιόδου, παράλληλα με την επανασύσταση των Οργανισμών Εργατικής Εστίας και Κατοικίας.
Ο θεσμός του «Κοινωνικού Τουρισμού» παραδοσιακά προσφέρει προσιτές διακοπές (τις οποίες στερήθηκαν φέτος 3 στους 4 Έλληνες, σύμφωνα με μελέτη του ΙΝΚΑ), συντηρεί σε υψηλά επίπεδα τον εγχώριο τουρισμό και αμβλύνει σημαντικά τα φαινόμενα, τόσο της εποχικότητας, όσο και της συγκέντρωσης και συσσώρευσης. Πρέπει επομένως να ενισχυθεί και όχι να αποτελεί «λύση ανάγκης» για τους ιδιοκτήτες καταλυμάτων και τους εργαζόμενους.

Τέλος, άλλος σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του τουρισμού είναι η ανάπτυξη συνεργατικών και συνεταιριστικών σχημάτων.

Επιδιώκουμε τοπικές συμφωνίες και συνέργειες με τη συμμετοχή των τοπικών τουριστικών παραγωγικών μονάδων και φορέων καθώς και τη συμμετοχή του «κοινωνικού τομέα», μέσω της ενίσχυσης επενδυτικών σχεδίων συνεργατικών εταιρικών σχηματισμών και εταιρικών σχημάτων κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Στόχος μας είναι η ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων, η προστασία, ανάδειξη και ανάπτυξη των τουριστικών πόρων και υποδομών και η εδραίωση μιας νέας κουλτούρας συνεργασιών, ανάμεσα σε μη ομοειδείς κλάδους που δρουν συμπληρωματικά στη σύνθεση του τουριστικού προϊόντος.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Κρίσιμο στοίχημα για την κυβέρνηση της Αριστεράς θα αποτελέσει η χρηματοδότηση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων .

Στο πλαίσιο των γενικότερων θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ για το τραπεζικό σύστημα, εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο της ύπαρξης αναπτυξιακής τράπεζας υπό δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο, με τον μετασχηματισμό μιας υπάρχουσας ή τη δημιουργία νέας.

Θα αναμορφωθεί εκ βάθρων το επενδυτικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο ευνοούσε συστηματικά, εδώ και μία τουλάχιστον δεκαετία, τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις μαζικού χαρακτήρα.

Θα αναμορφωθεί συνολικά ο νόμος για την «Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα», ώστε να συμπεριληφθούν στις προβλέψεις του σκοποί και δραστηριότητες τουριστικής φύσεως, μέσω των οποίων, μπορούν να υλοποιηθούν επενδυτικά σχέδια κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων παραγωγικού σκοπού.

Τέλος, στόχος μας είναι η χώρα να αποσυνδεθεί από τις προβλέψεις αιρεσιμοτήτων του νέου προγράμματος 2014–2020, οι οποίες εξαρτούν τη ροή της χρηματοδότησης από την επίτευξη συγκεκριμένων μακροοικονομικών μεγεθών.

Η δικιά μας επιλογή είναι να οικοδομήσουμε το ελληνικό τουριστικό πρότυπο με τις δυνάμεις της κοινωνίας και προς όφελός τους.

ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ

Η άποψη μας για τον τουρισμό βασίζεται στην τοπικότητα, την μικρή κλίμακα και την φιλικότητα προς το περιβάλλον.

Στην θέση της άναρχης τουριστικής ανάπτυξης μεγάλης κλίμακας προτείνουμε τις ήπιες παρεμβάσεις και την αειφορία.

Προτείνουμε ένα μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που αξιοποιεί με βέλτιστο τρόπο το πολιτισμικό και περιβαλλοντικό απόθεμα και βασίζεται στις παρακάτω αρχές:

--Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη δηλαδή ανάπτυξη που σέβεται το φυσικό τοπικό περιβάλλον και επιδιώκει μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο οικοσύστημα. Μια τέτοια πολιτική περιλαμβάνει τη μείωση της ρύπανσης, την εξοικονόμηση ενέργειας, νερού και άλλων φυσικών πόρων, το σεβασμό της βιοποικιλότητας και των τοπικών οικοσυστημάτων.

--Ανάδειξη και αξιοποίηση της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Η πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, οι αρχαιότητες, τα θρησκευτικά μνημεία και τα πολιτισμικά τοπικά στοιχεία προστατεύονται και αναδεικνύονται. Η ιδιαίτερη αξία και φυσιογνωμία της περιοχής μας αναδεικνύεται ως συγκριτικό πλεονέκτημα. Το αρχαιολογικό και ιστορικό περιβάλλον μπορεί να γίνει κομμάτι της περιήγησης και της καθημερινής ζωής. Αξιοποιείται και υποστηρίζεται η σύγχρονη πολιτισμική δημιουργία.

--Δημιουργία τουριστικής συνείδησης, αντίληψης ποιότητας, φιλοξενίας και εξυπηρέτησης. Η ανάπτυξη τουρισμού χρειάζεται ανθρώπους με υψηλό πολιτισμικό υπόβαθρο, αντίστοιχη παιδεία και αξίες.

--Κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων. Η τοπική τουριστική επιχειρηματικότητα παρέχει προστιθέμενη αξία στην περιοχή με τη στήριξη της τοπικής οικονομίας μέσω της επιλογής προμηθευτών τοπικών προϊόντων, παραδοσιακών ή/και βιολογικών αγροτικών προϊόντων, την προαγωγή βέλτιστων πρακτικών κοινωνικής υπευθυνότητας για τη διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τις οργανώσεις της, το σεβασμό σε νόμους, κανονισμούς και πρότυπα.

--Προκρίνουμε τον εναλλακτικό τουρισμό και το Αγροτουριστικό μοντέλο ως επιλογή για την περιφέρεια μας .

--Προωθούμε την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου πολυετούς προγράμματος ανάπτυξης του τουρισμού στη Δ. Μακεδονία με ειδική στόχευση που θα απαντά στο ερώτημα ποιοι είναι οι δυνητικοί τουρίστες για μια περιοχή χωρίς θάλασσα και με ποιες μεθόδους θα τους προσελκύσουμε.
--Πιστεύουμε ότι στον τουρισμό το μεγαλύτερο κεφάλαιο είναι ο ανθρώπινος παράγοντας δηλαδή οι εργαζόμενοι στον τουρισμό. Στόχος μας είναι η αποκατάσταση των δικαιωμάτων που χάθηκαν στα χρόνια του μνημονίου. Γνώμονας που καθορίζει την σκέψη μας είναι ότι δεν είναι δυνατόν να παρέχονται ποιοτικές υπηρεσίες χωρίς η ποιότητα αυτή να αντανακλά την ποιότητα ζωής των κατοίκων της χώρας και των εργαζομένων στον τουρισμό.
--Θεωρούμε αναγκαίο τον επανασχεδιασμό του όλου συστήματος «Εκπαίδευση- Κατάρτιση- Πρακτική Άσκηση- Απασχόληση» στον τουρισμό, ως «εργαλείο» για την προώθηση και ανάπτυξη ενός τουριστικού μοντέλου που θα απαντά στις ανάγκες του ελληνικού τουρισμού και θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες διεθνείς εξελίξεις που σημειώνονται στον τουρισμό.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

--Σήμανση, οδών και τουριστικών προορισμών και αξιοθέατων (Χωριά, αρχαιολογικοί χώροι, φυσικό κάλος, παραδοσιακοί οικισμοί, προστατευμένες περιοχές, διεθνή και τοπικά μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές κλπ.)

--Ανάδειξη νέων επισκέψιμων αρχαιολογικών, ιστορικών και περιβαλλοντικών προορισμών.

--Πρόγραμμα χαρακτηρισμού παραδοσιακών οικισμών ( Κορέστεια, Γραμμοχώρια, παραδοσιακά Χωριά Βιτσίου – Πρεσπών και Κοζάνης και Γρεβενών)

--Πρόγραμμα αναπλάσεων δημοσίων χώρων – κτιρίων και παραδοσιακών οικιστικών συνόλων.

--Πρόγραμμα συντήρησης και διάσωσης των τοξοτών γεφυριών και των αρχαίων οδών (Αρχαία Εγνατία - παραεγνατίες) που συνέδεαν την Δ. Μακεδονία με την υπόλοιπη Ελλάδα και τα Βαλκάνια

--Ενίσχυση και προβολή των προγραμμάτων πολιτιστικών δράσεων της περιοχής.

--Πρόγραμμα προστασίας και αειφορικής διαχείρισης υδάτινων αποθεμάτων.

--Πρόγραμμα προβολής της περιοχής σε εσωτερικό – εξωτερικό.

--Αναβάθμιση του Αεροδρομίου Αριστοτέλης σε περιφερειακό αεροδρόμιο.

--Μείωση διοδίων Εγνατίας οδού.

--Απλοποίηση διαδικασίας χορήγησης βίζας για τρίτες χώρες και καθιέρωση της χρήσης διαδικτυακών εργαλείων έκδοσης.

--Επίτευξη διεθνών συνεργασιών Δήμων και περιφέρειας με αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού π.χ. προγράμματα αδελφοποιήσεων και πολύπλευρων συνεργασιών για προσέλκυση εισερχόμενου τουρισμού από τρίτες χώρες, ειδικά από χώρες που έχουν πρόσβαση σε θάλασσα και συνεπώς οι κάτοικοι τους θα έχουν αυξημένο ενδιαφέρον για τα ορεινά τοπία, τις λίμνες και τα ποτάμια της Δ. Μακεδονίας.

--Στοχευμένες φιλοξενίες γραφείων ή τμημάτων εναλλακτικού τουρισμού.

--Διοργάνωση ετήσιας πολυήμερης διεθνούς έκθεσης εναλλακτικού τουρισμού από την περιφέρεια.

--Ανάπλαση και επανάχρηση των αχρησιμοποίητων αστικών χώρων (στρατόπεδων και άλλων ελεύθερων χώρων)
και απόδοση αυτών στους κατοίκους και τους επισκέπτες ως σημείων πρασίνου - αναψυχής - αστικής καλλιέργειας από συλλογικότητες  της κοινωνικής οικονομίας, αλλά επίσης και διαμόρφωση τους ως χώρων αθλητισμού και πολιτισμού.

--Σήμανση και ανάδειξη των ευρωπαϊκών μονοπατιών Ε4 και Ε6 και την διασύνδεση τους με τα τοπικά μονοπάτια φύσης και πολιτισμού

--Ανάδειξη πολιτιστικών διαδρομών παραδοσιακών οικιστικών συνόλων, θρησκευτικών μνημείων κ.λ.π.