Από την ουτοπία, στην άμεση δημοκρατία

Στελέχη του Podemos παρουσιάζουν το σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας Agora Voting |REUTERS/Juan Medina

Συντάκτης: Νικόλας Κοσματόπουλος, Κώστας Ψιλιπαναγιώτης

Στα πολυδιαβασμένα βιβλία της αναρχικής Ούρσουλα Λεγκέν, η τεχνολογία είναι πάντα στην υπηρεσία της κοινωνίας και ποτέ στο κυνήγι της. Για πολλούς η Λεγκέν είναι απλά η θετική εκδοχή του απαισιόδοξου Οργουελ. Για κάποιους λίγους, η Αμερικανίδα συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, που πρόσφατα αποδέχθηκε το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου με έναν πύρινο λόγο, είναι προφήτης μιας κοινωνίας που πλησιάζει γοργά. Από τον εξοστρακισμό των Αθηναίων μέχρι τα WikiLeaks (και LuxLeaks), η σχέση της τεχνολογίας με την άμεση δημοκρατία δεν ήταν ποτέ δεδομένη αλλά αποτέλεσμα πολλών άλλων παραγόντων και συσχετισμών κάθε στιγμή. Όταν η άμεση δημοκρατία είναι μαζικό αίτημα, η τεχνολογία απελευθερώνει, αλλά όταν η ψύχωση για νόμο και τάξη δυναμώνει, η τεχνολογία αποτελειώνει το έγκλημα.

Στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια η άμεση δημοκρατία έχει περάσει από τα βιβλία των ουτοπιστών στα εγχειρίδια των νέων πολιτικών σχηματισμών. Οι Podemos, μάλλον το πιο επιτυχημένο απάγαυσμα του Κινήματος των Πλατειών (αλλά όχι μόνο αυτού), πιστεύουν στην υποταγή της τεχνολογίας στους σκοπούς της άμεσης δημοκρατίας.

Πιο συγκεκριμένα, οι Podemos δουλεύουν με τα εξής εργαλεία:

• Κύκλοι (Circulos): Tοπικά offline σημεία που είναι ανοιχτά στη συμμετοχή όλων των πολιτών και ξεκίνησαν με τη φιλοδοξία να γίνουν ένα πραγματικό κόμμα πολιτών. Οι Κύκλοι οργανώνονται ανά περιοχή ή κατ’επάγγελμα και εστιάζουν σε ποικίλους τομείς της κοινωνίας. Σήμερα αριθμούνται 800 Κύκλοι σε όλη την Ισπανία. Το μοντέλο αυτό δεν είναι καινούριο αλλά είναι η συνέχεια του μοντέλου που χρησιμοποιούσε το κίνημα 15Μ.

• Titanpad: Ενα εργαλείο το οποίο επιτρέπει σε πολλά άτομα να επεξεργαστούν ένα κείμενο-έγγραφο σε μικρό χρονικό διάστημα και να το προτείνουν ως θέμα προς ψήφιση στις συνελεύσεις με αποτέλεσμα οι Κύκλοι να γίνονται πιο ευκίνητοι και πιο ουσιαστικοί, εξοικονομώντας χρόνο από τις συνελεύσεις κι ακολουθώντας όμως την ίδια κλίμακα όπως και στην Puerta del Sol.

• Reddit: Μια online πλατφόρμα που επιτρέπει τη μεγιστοποίηση της συμμετοχής και υποστηρίζει την Plaza Podemos, μια εικονική πλατεία όπου οι Κύκλοι μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους. Στην Plaza Podemos είναι δυνατόν κάποιος να υποβάλλει ερωτήσεις στους πρωτεργάτες ενός θέματος, να δημοσιεύονται περιεχόμενα, να συλλέγονται προτάσεις και εν μέσω συνομιλιών να καταλήγουν σε ένα τελικό αποτέλεσμα. Το Reddit αριθμεί 600 χιλιάδες χρήστες και χρησιμοποιήθηκε στο συνέδριο των Podemos που έλαβε χώρα στα μέσα του Οκτωβρίου για να συζητηθούν και να ψηφιστούν οι ηθικές, οι πολιτικές και οι οργανωτικές αρχές του κόμματος.

• Loomio: Μια συνεργατική και ανοιχτή πλατφόρμα λήψης αποφάσεων που χρησιμεύει για on-line ψηφοφορίες και τη διαχείριση των ψήφων κι επιτρέπει σε ομάδες ανθρώπων να συζητήσουν θέματα, να προτείνουν δράσεις, να εκτιμήσουν τις γνώμες και να ψηφίσουν με δεδομένο deadline. Σκοπός είναι η διαμόρφωση συναίνεσης και όχι η πόλωση ενός θέματος. Το Loomio επιτρέπει συλλογική λήψη αποφάσεων σε μεγάλη κλίμακα και βασίζεται στη συλλογική νοημοσύνη. Απαριθμεί ήδη 175 χιλιάδες χρήστες των Podemos και η πλατφόρμα λειτουργεί σε 74 χώρες και σε 25 γλώσσες (και στα ελληνικά).

• Appgree: Μια δωρεάν εφαρμογή κινητών τηλεφώνων που επιτρέπει σε μεγάλες ομάδες ατόμων (χιλιάδες ή και εκατομμύρια) να καταλήξουν γρήγορα και απλά σε συμφωνία εκφράζοντας τις ιδέες τους άμεσα και με σαφήνεια. Χρησιμοποιείται λόγω της ακρίβειας και της ταχύτητας στις διαδικασίες του. Οι Podemos απαριθμούν 51 χιλιάδες χρήστες στο Appgree και το Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου που πραγματοποιήθηκε το συνέδριό τους κατατέθηκαν 17 χιλιάδες προτάσεις.

• Agora Voting: Ενα ελεύθερο λογισμικό και κατάλληλο δίκτυο για ψηφοφορίες καθώς το έχουν χρησιμοποιήσει για την επιλογή των 26 μελών του Συμβουλίου τους, των υποψήφιων ευρωβουλευτών τους, τα προγράμματά τους και την οργανωτική και πολιτική στρατηγική τους, με τη διαδικασία και εδώ να είναι απλή. Οσοι δεν έχουν Η/Υ ή πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορούν να ψηφίζουν στους αντίστοιχους Κύκλους Podemos που ανήκουν. Το Agora Voting βασίζεται στο Simple Transferable Vote 10, σύστημα το οποίο επιδιώκει αναλογική εκπροσώπηση μέσω της κατάταξης των υποψηφίων κατά σειρά προτίμησης στο ψηφοδέλτιο. Το έχουν χρησιμοποιήσει από τη γέννηση του σχηματισμού τους, αλλά μακροπρόθεσμα σκέφτονται να χρησιμοποιήσουν και ένα άλλο μοντέλο ψηφοφορίας, τη ρευστή ανάθεση ή αντιπροσωπεία (liquid democracy ή transferable proxy system), όπου κάποιος μεταβιβάζει το δικαίωμα ψήφου σε κάποιον άλλον πιο ειδικό με την ευχέρεια να το ανακαλεί όποτε θέλει.

Το παρόν κείμενο είναι μέρος μιας ευρύτερης έρευνας με σκοπό τη δημιουργία ενός τεχνοπολιτικού δικτύου για την αδιαμεσολάβητη ενημέρωση, την απευθείας επικοινωνία, την πολιτική διάδραση και τη, στο πλαίσιο του τωρινού συστήματος εξουσίας, όσο το δυνατόν πιο άμεση αντιπροσώπευση των πολιτών μέσα από την παρουσία της Κωνσταντίνας Κούνεβα στο Ευρωκοινοβούλιο. Υπεύθυνος έρευνας: Νικόλας Κοσματόπουλος. Βοηθός ερευνητή: Κώστας Ψιλοπαναγιώτης.

Τα όρια της τεχνολογίας

Μια μεγάλη αντίφαση της τεχνολογίας της άμεσης δημοκρατίας είναι η ύπαρξη «ειδικών» της τεχνολογίας μέσα στα αμεσοδημοκρατικά κινήματα. Για παράδειγμα, οι Podemos συνεργάζονται εδώ και κάποιους μήνες με το LaboDemo (Laboratorio Democratico), μια συμβουλευτική ομάδα που χρησιμοποιεί τα εργαλεία του διαδικτύου για να βελτιστοποιήσει τις δημοκρατικές διαδικασίες μέσα από την παροχή συμβουλών, την ανάπτυξη στρατηγικής και τη χρησιμοποίηση ψηφιακών εργαλείων στις διαδικασίες ομαδικής συμμετοχής στο διαδίκτυο.

Από την άλλη, η Σιμόνα Λεβί (ακτιβίστρια του κινήματος 15Μ και συνιδρύτρια του Partido-X) αναφέρει τον κίνδυνο του clicktivism, δηλαδή της ιδέας μιας απατηλής συμμετοχής μέσω του Ιντερνετ. Ισχυρίζεται ότι από μόνη της η online πολιτική συμμετοχή δεν είναι αρκετή και ότι οι πολίτες δεν χρειάζεται να εκφέρουν απόψεις για τα πάντα, ειδικά δε αν δεν είναι αρκετά ενημερωμένοι.

Εισάγει, λοιπόν, στη μεθοδολογία και την ιδέα της ευθύνης, της αρμοδιότητας και της κλιμάκωσης στις διαδικασίες συμμετοχικής λήψης αποφάσεων, ώστε οι διαδικασίες να βασίζονται λιγότερο στην πλειοψηφία και στη γνώμη και περισσότερο στη συναίνεση και την τεχνογνωσία.

Πηγή: www.efsyn.gr